Toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali tovarlar kimyosi va sifati

 
 
Tuxum mahsulotlari 
Muzlatilgan tuxum mahsulotlariga tuxum melanji (oqi bilan sarig’ining 
aralashmasi), muzlatilgan oq qismi va muzlatilgan sariq qismlari kiradi. Bu tuxum 
mahsulotlarini ishlab chiqarish uchun birinchi va ikkinchi kategoriyadan past 
bo’lmagan oshxonabop tuxumlar ishlatiladi. Muzlatilgan tuxum mahsulotlari olish 
uchun ohak eritmasida saqlangan va biror nuqsonga ega bo’lgan tuxumlar ishlatilmaydi. 
Muzlatilgan tuxum melanjini olish uchun tuxum saralanadi, dezinfeksiya qilinadi, 
sindiriladi. Oqi va sarig’i aralashtiriladi, suzgichdan o’tkaziladi, 62-650 S da 
pasterizasiya qilinadi va sovutiladi. So’ngra tayyor massa oq tunuka bankalarga 
joylanib –18÷-200 S da banka ichidagi harorat –60 S bo’lguncha muzlatiladi. Melanj 
faqat umumiy ovqatlanish korxonalarida ishlatiladi, sotuvga chiqarilmaydi. Melanjning 
harorati –60 S dan yuqori bo’lmasligi kerak.
Tuxumlarning 
oq 
va 
sariq 
qismlarining tarkibi deyarlik o’zgarmaydi. Lekin, oqlik qismi muzdan tushirilganda 
oqsil o’ziga suvni singdirish qobiliyatini yo’qotganligi sababli suyuq konsistensiyani 
beradi. Juda ham past haroratda muzlatilganda esa, sariq qismi jelatinsimon 
konsistensiyaga o’tib, qaytarilmaydigan qattiq konsistensiyani egallaydi. 
Muzlatilgan melanj zarg’aldoq rangli, muzdan tushirilgandan so’ngra esa rangi 
oqsariqdan to och-pushti rangacha bo’ladi. Konsistensiyasi muzlagan holda qattiq, 
muzdan tushirilgandan keyin esa suyuq holatda bo’ladi. Tuxumning aralashma-

---

talqoni och-sariq rangli. Hamma qismlarida bir jinsli, tuxum 
talqonining rangi och-sariq, butun massasi bir xil, konsistensiyasi kukunsimon, ta`mi 
va hidi quritilgan tuxumga xos, begona hidlarsiz va ta`mlarsiz bo’lishi kerak. 
Namiqqan, sirti shilimshiqlangan, mog’orlagan, begona ta`m va hidlarga ega 
bo’lgan, rangi butunlay o’zgargan tuxum talqonlarini sotishga ruxsat etilmaydi. 
Tuxum talqonining sifatini aniqlashda ularning suvda eruvchanligi muhim 
ko’rsatkich hisoblanadi. Changlatish usuli bilan olingan oliy navli tuxum talqonining 
eruvchanligi 85 % dan, birinchi naviniki esa 70 % dan kam bo’lmasligi kerak. 
Plyonka usuli bilan quritilgan tuxum kukunining oliy navida bu ko’rsatkich80 % dan, 
birinchi navida esa 60 % dan kam bo’lmasligi me`yoriy hujjatlarda qayd etilgan. 
Changlatish usuli bilan olingan tuxum talqonining namligi 9 % dan, nordonligi esa 
oliy navida 100 T dan, birinchi navida esa 160 T dan ortiq bo’lmasligi keraq Oqsil 
moddalar miqdori esa quruq moddaga hisoblanganda 45 % dan, yog’lar esa 35 % dan 
kam bo’lmasligi ko’rsatilgan. 
Shuningdeq quruq quymoqlar ham ishlab chiqariladi. Ularning tuxum talqonidan 
farqi shundaki, qaymoqlar olishda tuxumga tabiiy sut yoki yog’i olingan sut qo’shiladi. 
Tuxum talqoni 100 va 200 g briket holida faner barabanlarga 50 kg gacha, germetik oq 
tunuka bankalarga 10 kg gacha qilib joylanadi. 
Tuxum talqonining kafolatlangan saqlash muddati 100 S dan –20 S gacha 
havoning nisbiy namligi 65-70 % bo’lgan sharoitda germetik bo’lmagan idishlarda 6 
oygacha, germetik idishlarda esa 12 oygacha qilib belgilanadi.