Toshkent kimyo-texnologiya institiuti "tasdiqlayman"

  

Kichik guruhlarda ishlash 

1-guruh 

 

Sintetik materiallar 

Har  qanday  o‘simlikda  ajoyib  o‘zgarishlar  sodir  bo‘ladi. 

O‘simlik havo va tuproqdan oddiy moddalarni olib, ulardan murakkab 

moddalar  hosil  qiladi.  Olimlar  ham  ko‘pgina  oddiy  moddalar 

molekulalaridan xuddi g‘ishtdan bino qurgandek yangi materiallar “qurishni” o‘rganib oldilar. 

“Qurilish”  barcha  qonun-qoidalarga  muvofiq  o‘tkaziladi.  Avval  bunday  materialning 

loyihasi  tuziladi  va  uning  bo‘lajak  xossalari  aniqlanadi.  Keyin  bunday  materialni  hosil  qilish 

mumkin  bo‘lgan  modda  tanlanadi.  Nihoyat  bi  xil  moddadan  kimyoviy  reasiyalar  yordamida 

zarur material hosil qilinadi. 

Reaksiya  jarayonida  oddiy  molekulalarning  murakkab  molekulalarga  birikishi  sodir 

bo‘ladi.  Molekulalarning bunday birikishi kimyogarlar “sintez” deb ataydilar. Sintez natijasida 

hosil bo‘lgan modda esa sintetik modda deyiladi. Bir xil g‘ishtdan turlicha bino qurish mumkin. 

Oddiy molekulalardan ham tabiatda ma’lum bo‘lmagan murakkab moddalar yasash mumkin. 

Planetamiz milliard yillardan beri mavjud. Tabiat esa shuncha vaqt mobaynida hammasi 

bo‘lib  bir  necha  xil  tola  (ipak,  jun,  paxta,  zig‘ir  tolasi)  va  atigi  bir  xil  elastik  material  – 

kauchukni  bergan,  xolos.  Kimyogarlar  bir  necha  o‘n  yil ichida  o‘nlab sintetik  tolalar  va  50  ga 

yaqin sintetik kauchuk turini kashf qildilar. Bo‘yoq, plastmassa, rezina, dorilar, sintetik mo‘yna 

va  tolalar  sintetik  materiallardir.  Bular,  yuqorida  aytganimizdek,  aviasozlarga,  raketa 

konstruktorlariga, kemasozlarga, quruvchilarga juda qo‘l keladi.