Toshkent kimyo-texnologiya institiuti "tasdiqlayman"

RIVOJLANGAN MAMLAKATLARDA TA’LIM TIZIMINI BOSHQARISH 

TAJRIBASI 

Oliy  o‘quv  yurtlarida  kadrlar  tayyorlash,  ta’lim  tizimini  isloh  qilishning  jahonda  tan 

olingan,  tajribada  isbotlangan  4  ta  modeli  mavjud.  Bular  AQSh,  Fransiya,  Germaniya  va 

Yaponiya  mamlakatlarining  modellaridir.  Ular,  garchi,  umumiy  qoida  va  yo‘nalishlar 

bo‘yicha bir-biriga yaqin bo‘lsa-da, lekin mavjud mamlakatlarning hozirgi iqtisodiy, ijtimoiy-

---

92 

 

siyosiy holati, milliy xususiyatlari hamda fuqarolarning yashash sharoitidan kelib chiqib, farq 

qiladi. Masalan, Yaponiya ta’lim tizimida «Oila» omiliga katta e’tibor berilgan. Amerika yoki 

Fransiyada esa mahalliy sharoitdan kelib chiqqan holda pullik maktablar joriy etilgan. Lekin 

ayrim  mamlakatlarda  o‘zini  oqlagan  va  samara  bergan  modellarni  o‘zga  davlatlar  uchun 

to‘g‘ridan-to‘g‘ri  qo‘llab  yoki  tatbiq  etib  bo‘lmaydi.  Shuning  uchun  ham  rivojlangan 

mamlakatlar  tajribalari  chuqur  o‘rganilib,  milliy  hamda  respublikamizga  xos  bo‘lgan 

xususiyatlar,  sharoitlar  inobatga  olingan  holda  kadrlar  tayyorlash  tizimining  yangi  modeli 

ishlab chiqildi. Kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy tarkibiy qismlari: shaxs, davlat va 

jamiyat,  uzluksiz  ta’lim,  fan  va  ishlab  chiqarish    tizimlari    yaxlit    ma’rifiy-tarbiyaviy,  

ijtimoiy-ma’naviy ierarxiyasi (hukmronligi)ning uzviy mushtarakligidan tashkil topgan. 

O‘zbekiston  yoshlari  katta  malaka  va  tajribaga  ega  ustozlaridan  olgan  bilimlari  bilan 

bugun  dunyodagi  tengdoshlari  safidan  munosib  o‘rin  egallashdi.  O‘tgan  yili  Qozog‘iston 

poytaxti  Astanada  o‘tkazilgan  kimyo  fani  bo‘yicha  46-xalqaro  Mendeleev  olimpiadasida 

o‘quvchilarimiz  1  oltin,  2  kumush,  3  bronza  medalini  qo‘lga  kiritdi.  Bu  yil  O‘zbekistonda 

o‘tgan  47-xalqaro  Mendeleev  olimpiadasida  esa  dunyoning  17  davlatidan  kelgan  117  nafar 

iqtidorli  o‘quvchilari  bilan  bilim  kuchini  sinashgan  yigit-qizlarimiz  2  oltin,  5  kumush  va  8 

bronza  medallariga  ega  bo‘lishdi.  Yana  bir  misol,  2013  yil  may  oyiga  qadar  40  nafar 

iste’dodli  yoshlarimiz  Fransiya,  Italiya,  Germaniya,  Buyuk  Britaniya,  Ruminiya,  Rossiya, 

Ozarboyjon  kabi  davlatlarda  o‘tkazilgan  turli  xil  nufuzli  xalqaro  musiqa  tanlovlarda 

g‘oliblikni qo‘lga kiritdilar.  

Milliy  ta’lim  tizimimizda  chet  tillarni  o‘qitishga  alohida  e’tibor  qaratilgan.  Bu  borada 

2012 yil 10 dekabrda qabul qilingan “Chet tillarni o‘rganish tizimini yanada takomillashtirish 

chora-tadbirlari  to‘g‘risida”gi  Prezident  qarori  chet  tillarni  mukammal  o‘zlashtirgan  yigit-

qizlar  safini  yanada  kengaytirmoqda,  ularning  xalqaro  ko‘lamda  ilm  olishga  bo‘lgan 

qiziqishini kuchaytirib, xorijiy tillarni bilish darajasini yuksaltirmoqda.