Toshkent kimyo-texnologiya insituti shahrisabz filiali oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi va sanoat uzumchiligi fakulteti

Suv o'tkazuvchanligi (filtrlash qobiliyati) - tuproqning asosan yog'ingarchilikdan kelib chiqadigan suvni singdirish va uzatish qobiliyati. Ushbu xususiyat tuproq suvlari va uning yer osti qatlamlaridagi zaxiralarini shakllantirish uchun muhimdir.
Namlik sig'imi - singdirish va kapillyar kuchlar yordamida tuproqda namlikni ushlab turish miqdori. Tuproqda teshiklar qanchalik kichik bo'lsa va ularning umumiy hajmi qanchalik katta bo'lsa, namlik sig’imi ham shuncha katta bo'ladi. Ushbu xususiyatning gigiyenik ahamiyati shundan iboratki, yuqori namlik tuproqda havo va suv o'tkazuvchanligining pasayishiga olib keladi va o'z-o'zini tozalash jarayonlarini pasaytiradi. Ushbu xususiyatga ega bo'lgan tuproqlar zararli hisoblanadi.
Kapillyarlik - bu tuproqni kapillyarlar orqali suvni chuqur qatlamlardan yuqori qatlamlarga ko'tarish qobiliyatidir. Tuproqdagi teshikchalar qancha ko'p bo'lsa, u shunchalik kapillyar bo'ladi va u orqali suv ko'tariladi.
Tuproq harorati atmosferaning sirt qatlami haroratiga, 1-qavat binolari va erto’lalarning issiqlik rejimiga, shuningdek tuproq mikroorganizmlarining hayotiy faoliyatiga va o'z-o'zini tozalash jarayonlariga ta'sir qiladi.
Tuproqni quyosh bilan qizdirish darajasi hududning geografik joylashuviga, uning relyefiga, mavsumga va tuproqning tabiatiga bog'liq. Janub tomonga qaragan tuproqlar tobora tezroq qiziydi, tuproqning to'q rangi issiqlikni singishiga yordam beradi, va och rangi – esa uning aksi bo’ladi, quruq tuproq nam tuproqlarga qaraganda tezroq isiydi. Havoning haroratidagi kunlik tebranishlar 1 m dan oshmaydigan chuqurlikda aks etadi, ammo qattiq sovuqlarda tuproq 1-2 m chuqurlikda muzlashi mumkin, bu esa qurilishda suv va kanalizatsiya quvurlarini yotqizishda, binolarning poydevorini qo'yish paytida hisobga olinishi kerak
Shimoliy hududlarning sovuq iqlimida tuproq hech qachon ma'lum bir chuqurlikda erimaydi va doimiy muzlik qatlamini hosil qiladi.
Tuproqning biologik tarkibi. Tuproqning tabiiy tarkibi - bu tuproq florasi va hayvonot dunyosining turli vakillari kiradi, ularning soni o'zgaruvchan bo’lib, tuproq tarkibiga, uning harorat rejimiga, insolyatsiyasiga, mexanik ishlov berishga va boshqa omillarga bog'liq. Tuproq florasida zamburug'lar, suv o'tlari, bakteriyalar va viruslar mavjud. Hayvonot dunyosini bir hujayrali sodda organizmlarmlar, nematodalar, bo’g’imoyoqlilar, chivinlarning lichinkalari, yomg'ir chuvalchangi, sutemizuvchilar (krotlar, sichqonlar, kalamushlar va boshqalar) ni uchratish mumkin.