Toshkent kimyo texnalogiya instituti huzuridagi angren texnalogiya texnikumi

Na kationitli filtrlarning turlari.
Yumshatish jarayonida kationlar bilan almashuvchi kationlari Са2+ va Mg2+ kationlari bilan almashib bo‟lgandan keyin, kationit ishchi ion almashtirish hajmi yoki suvni yumshatish qobiliyati yo‟qoladi va bu holat filtrning “holdan toygan” holati deyilaji. Holdan toygan kationitning ion almashtirish hajmini yoki ish faoliyatini tiklash uchun kationitga yangi almashuvchi kationlar shimdiriladi.
Bunday yo‟l bilan kationitning ishchi ion almashtirish qobiliyatini tiklash kationitni regeneratsiya qilish yoki shimdirish deb ataladi.
Na kationitli filtrlarni regeneratsiyalash yoki ularning ishchi ion almashtirish qobiliyatini qayta eritmasi o‟tkaziladi. Natijada osh tuzi tarkibidagi Na – kationlari filtrdagi Са va Mg kationlari bilan almashib, kationitning ishchi ion almashtirish qobiliyati tiklanadi
R2Ca+2Nacl2R-Na++Cacl2
R2Mg+2NaCl2R-Na++MgCl2
Osh tuzi regeneratsiya uchun asosan zahiraga boyligi, arzonligi va hosil bo‟ladigan birikmalarning regeneratsiya eritmasi bilan birga chiqib ketgani uchun qo‟llaniladi. Suvni Na – kationli karbonat qattiqligi nisbatan past bo‟lgan suvlar uchun ishlatiladi. Suvlarni to‟liq va mukammal yumshatish uchun shuningdek, osh tuzini iqtisod qilish uchun, filtrlarning ishlash vaqtini oshirish uchun 2 – pog‟onali Na – kationlash filtrlari ishlatiladi. Birinchi pog‟onali filtrlovchi material sifatida asosan sulfoko‟mir, KU - 1 kabi kuchsiz kislotali, ikkinchi pog‟onali filtrlarda esa KU – 2, vafatit emberlayt kabi kuchli kislotlai kationitlar ishlatiladi. Bunda 1 – pog‟ona filtrda suv qattiqligi 0,05 – 0,2 mgekv/kg gacha kamaytirib suvning filtr qatlamidan o‟tish tezligi 15-20 m/s ni tashkil qiladi. Keyin yumshatilgan suv 2 – pog‟onali filtrdan o‟tkaziladi va suv qattiqligi 0,03-0,01 mgekv/kg miqdorgacha pasayadi. Ikkinchi pog‟ona filtrlarda almashadigan kationlar miqdori nisbatan kam bo‟lganligi uchun filtrlash tezligi 30-50 m/soatgacha oshirish mumkin. Bundan tashqari 2 – pog‟onali filtrlar o‟ziga xos to‟siq vazafasini bajaradi, ya„ni birinchi pog‟ona filtrdan o‟tib ketgan Са va Mg kationlarini ushlab qoladi. Shuning uchun ikkinchi pog‟onali filtlarni tusuvchi filtrlar deb ataladi.