Тошкент кимё – технология институти

1. Solishtirma hajmni aniqlash. 
Material egallagan hajm uning massasiga nisbati solishtirma hajm deb ataladi. Bu ko‘rsatkich 
kukunsimon materiallar uchun xarakterli, o‘lchov birligi sm
3
/g bilan ifodalanadi. 
200
V =
m
bu yerda: m - 200 ml hajmdagi kukunsimon moddaning massasi, g; 
200 - maxsus silindrning hajmi. 
Materialning solishtirma hajmi qanchalik kichik bo‘lsa, uni qayta ishlash shunchalik qulay 
bo‘ladi (havo miqdori kam bo‘ladi va sifatli buyum olish uchun qulay sharoit yaratadi). 
2. Xajmiy massani aniqlash. 
Xajm birligiga to‘g'ri kelgan massa hajmiy massa deb ataladi. Bu ko‘rsatgich ko‘pik va 
ko‘pikplastlar uchun aniqlanadi. Hajmiy massa quyidagi formula yordamida topiladi: 
m 

=
v 
bu yerda:
m - namuna massasi, g; 
v - namuna hajmi (chiziqli o‘lchamlari orqali topiladi). 
3. Polimer materiallarning disperslik darajasi va bir jinsliligini aniqlash. 
Polimer materiallarning granulometrik tarkibi, ya’ni disperslik darajasi turli o‘lchamdagi 
zarrachalarning bo‘lishi bilan xarakterlanadi. Disperslik darajasi % bilan ifodalanadi va u sinash 
uchun olingan materialda ma’lum o‘lchamdagi zarrachalardan qancha borligini ko‘rsatadi. Material 
dispersligi qancha kam bo‘lsa, u shunchalik bir jinsli hisoblanadi va uni qayta ishlab buyumga 
aylantirish oson bo‘ladi.