Тошкент кимё – технология институти

2.8. Elastiklik modulini aniqlash 
Elastiklik moduli (E) materialning deformatsiyaga qanday QarShilik 
ko`rsata olishini ifodalaydi. Elastiklik moduli miqdori tajriba yo`li bilan 
aniqlanadi.
Bosim ostida quyilgan va ekstruziya usuli bilan olingan namunalarda 
elastiklik 
moduli 
cho`zilish 
deformatsiyasi 
yordamida, 
presslab 
olingan 
namunalarda esa egiliSh deformatsiyasi orqali aniqlanadi.
2.9. Qattiqlikni aniqlash 
Plastmassaning qattiqligi unga juda qattiq boshqa bir materialning botiSh 
chuqurligi bilan o`lchanadi.
Qattiqlikmaterialning mexanik xossalaridan biridir. Plastmassalar uchun bu 
ko`rsatkich metallarga haraganda bir necha marta kam.

---

30 
Termoreaktiv smolalar asosida tayyorlangan materiallar eng yuqori 
qattiqlikka ega materiallardir. Polietilen, eng kichik qattiqlik ko`rsatkichiga ega. 
Demak, polimerlarning qattiqligi va elastiklik moduli orasida ma`lum munosabat 
bor.
Qattiqlik Brinell tavsiya etgan usul bilan aniqlanadi va u quyidagi formula 
orqali topiladi (N/m
2
). 
Dh
P
H
B


bu erda:
P - bosuvchi kuch miqdori, N; 
D - Sharcha diametri, sm4 
h - Sharcha segmenti chuqurligi, sm.