Toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti

II. ZANJIRLI UZATMANI LOYIHALASH


2.1. Zanjirli uzatma to‘g‘risida umumiy maxlumotlar.

Ilashish hisobida ishlaydigan, yetaklovchi va yetaklanuvchi yulduzchalar hamda ularga kiydirilgan cheksiz zanjirdan tashkil topgan uzatma, zanjirli uzatma deyiladi (1-sxema).

1-sxema. Zanjirli uzatmaning sxemasi.
1 - yetaklovchi yulduzcha; 2 - yetaklanuvchi yulduzcha; 3 - zanjir.

Zanjirli uzatma, yuqoridagi asosiy elementlardan tashqari, taranglovchi, moylovchi moslamalar va xavfsizlikni taxminlovchi to‘siqlar bilan taxminlangan bo‘ladi. Zanjirli uzatmaning mustahkamligi yuqori bo‘lgani uchun 100 квт gacha quvvatni nisbatan katta masofaga (8 m gacha) uzata oladi. Foydali ish koeffitsenti yuqori bo‘lib, ochiq holda foydalanilganda yopiq holatda foydalanilganda esa bo‘ladi.

Zanjirli uzatma tasmali uzatmalarga nisbatan o‘lchamlari ixchamdir. Mashinasozlikda zanjirli uzatma harakatni uzatish uchun mo‘l-jallangan yuritma, yuk tashish va tortish uchun mo‘ljallangan mexanizm sifatida ishlatiladi.
Qadam t deb zanjir zvenolarini birlashtiradigan valiklar orasidagi masofaga aytiladi
Zanjirli uzatmaning uzatish soni katta, asosiy hollarda 2,8…6,3 gacha, maxsus hollarda 15 gacha, markazlararo masofa esa nisbatan kichik bo‘lgan hollarda ham foydalanish imkonini beradi.
Zanjirli uzatmada harakat tezligi yuqori bo‘lib, гача yetadi. Tez aylanuvchi hollar uchun uzatishlar nisbati bo‘lganda, bo‘lib, uzatishlar nisbati bo‘lganda sekin aylanuvchi hollarda esa bo‘lganda 2м/с bo‘lishiga ruxsat etiladi.
Zanjirli uzatmalarning afzalliklari:
Harakatni yuqori quvvvatda nisbatan uzoq masofaga uzata oladi, foydali ish koeffitsiyenti yetarli darajada yuqori. Vallarga tushadigan kuch boshqa uzatmalardagiga qaraganda kichik, zanjirlar ilashish prinsipi asosida ishlaganligi tufayli sir-panish hodisasi ro‘y bermaydi, natijada uzatish soni qatxiy qiymatga ega bo‘ladi.