Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti

3§. O‘rmondan foydalanuvchilarning huquq va majburiyatlari 
O‘rmondan  foydalanuvchilarning  asosiy  huquq  va  majburiyatlari 
O‘zbekiston Respublikasining “O‘rmon to‘g‘risida”gi qonunida belgilab berilgan. 
Unga  ko‘ra,  o‘rmondan  doimiy  foydalanuvchilar  quyidagi  huquqlarga  egadirlar: 
davlat  o‘rmon  fondining  o‘zlariga  berib  qo‘yilgan  uchastkalarida  o‘rmon 
xo‘jaligini mustaqil yuritish; o‘rmondan foydalanish; o‘rmon fondi yerlaridan, suv 
resurslaridan,  keng  tarqalgan  foydali  kazilmalardan  o‘rmon  xo‘jaligi  eщtiyojlari 
uchun  foydalanish;  belgilangan  tartibda  yo‘l  ochish;  o‘rmon  maxsulotini 
joylashtirish  uchun  maydonchalar  jihozlash;  ishlab  chiqarish  va  uy-joy  binolari 
ham  da  inshootlari  qurish;  tayyorlangan  maxsulotga  va  uni  sotishdan  olingan 
daromadga mulkdor bo‘lish. 

---

173 
 
 
O‘rmondan  doimiy  foydalanuvchilarning  majburiyatlari  quyidagilardan 
iborat
25
: 

 
o‘rmonlarni muhofaza qilish, qo‘riqlash, ulardan oqilona foydalanish 
va ularni takroriy ko‘paytirishni ta’minlash;  

 
o‘rmonlarning  Davlat  hisobini  olib  borish;  o‘rmonlarning  holatiga, 
tuproq  va  xayvonot  dunyosiga,  shuningdek,  suv  ob’ektlarinig  va  tabiiy 
ob’ektlarinig holatiga salbiy ta’sir ko‘rsatishga yo‘l qo‘ymaydigan usullar bilan ish 
olib borish;  o‘rmondan  foydalanish  uchun  o‘z  vaqtda  xaq  to‘lash;  alohida 
muhofaza etiladigan tabiiy hududlar rejimini ta’minlash; o‘rmondan foydalanuvchi 
boshqa shaxslarning huquqlarini bo‘zmaslik. 
O‘rmondan  vaqtnchalik  foydalanuvchilarning  huquq  va  majburiyatlari  «O‘rmon 
to‘g‘risida»gi  qonunning  22-moddasida  ko‘rsatilgan.  Unga  ko‘ra  o‘rmondan 
vaqtnchalik foydalanuvchilar quyidagi huquqlarga ega:  
-davlat  o‘rmon  fondi  uchastkalari  doirasida,  muddatlarida  ham  da  undan 
foydalanish turlarida o‘rmondan foydalanishni amalga oshirish;  
-belgilangan  tarzda  yo‘l  ochish,  o‘rmon  maxsulotini  joylashtirish  uchun 
maydonchalar jihozlash, ishlab chiqarish binolari va inshootlari qurish. 
O‘rmondan vaqtnchalik foydalanuvchilarning majburiyatlari quyidagilardan 
iborat:  
-o‘zlariga berilgan yaylovlar, pichanzorlardan oqilona foydalanish;  
-
o‘rmonlarning  holatiga  tuproq  va  xayvonot  dunyosiga,  shuningdek,  suv 
ob’ektlarining  va  boshqa  tabiiy  ob’ektlarning  holatiga  salbiy  ta’sir  ko‘rsatishga 
yo‘l qo‘ymaydigan usullar bilan ish olib borish;  
-o‘rmondan  foydalanganlik  uchun  o‘z  vaqtda  belgilangan  tartibda  xaq 
to‘lash; o‘rmondan foydalanuvchi boshqa shaxslarning huquqlarini buzmaslik. 
O‘rmondan foydalanuvchilarning huquqlari qonun bilan kafolatlangan. O‘zR 
«O‘rmon to‘g‘risida»gi qonunining 23-moddasida ko‘rsatilishicha, davlat, xo‘jalik 
va 
boshqa 
organlar 
ham 
da 
tashkilotlar 
tomonidan 
o‘rmondan 
                                                           
25
 O‘zbekiston Respublikasi qonuni “O‘rmon  to‘g‘risida” 21-moddasi 

---

174 
 
 
foydalanuvchilarning  faoliyatiga  aralashishga  yo‘l  qo‘yilmaydi,  o‘rmondan 
foydalanuvchilarning buzilgan huquqlari tiklanishi, ularga etkazilgan zararlar (boy 
berilgan foyda) to‘la xajmda qoplanishi kerak. 
Fuqarolar  o‘rmonlarda  dam  olish,  o‘zlari  uchun  yovvoyi  holda  o‘sadigan 
dorivor  o‘simliklarni,  rezavor  mevalarni,  yong‘oqlarni,  qo‘ziqorinlarni,  dorivor-
texnik  xom  ashyoni  tyerish,  madaniy  sog‘lomlashtirish,  sayyoxlik  va  sport 
tadbirlarida  ishtirok  etish  huquqiga  egadirlar.  Fuqarolarning  o‘rmonlarda  bo‘lishi 
qonunlarda  belgilangan  tartibda  cheklab  qo‘yilishi  mumkin.  Fuqarolar  o‘rmonda 
yong‘in  xavfsizligi  qoidalariga  amal  qilishlari,  daraxtlar  va  butalarni  sindirish  va 
kesib  ketishga  yo‘l  qo‘ymasliklari,  o‘rmon  o‘simliklariga  zarar  etkazmasliklari, 
o‘rmonlarni 
ifloslantirmasliklari, 
chumolilar 
va 
qushlarning 
uyalarini 
bo‘zmasliklari va boshqa huquqbo‘zarliklarga yo‘l qo‘ymasliklari lozim.