Тошкент ирригация ва қишлоқ ХЎжалигини механизациялаш мухандислари институти

Istemolchilarni sutkali suv istemolini hisoblash
3-jadval

№	Iste’molchilar nomi	O’lchov birligi	Iste’molchilar soni P	Suv istemolchilari me’yori l/kun N	Suv istemoli Q
					Litr/kun	 /kun
	1	2	3	4	5	6
1	Aholi	kishi	5648	220	1242560	1242.560
2	Sanoat korxonasi	 /kun	-	-	-	209
3	Chorvachilik	Bosh	14877	1	14877	14.877
4	Avtogaraj yoki traktor parki	Dona	32	500	16000	16
5	Tamirlash ustaxonasi	Shartli	7	1500	10500	10.5
6	Ko’kalomzorlashtirish	1kishiga	5648	53	299344	299.344
				Jami:		1792.281

Sutkali suv sarfining soatlar bo'yicha m³ va foizlarda taqsimlanishi
4-jadval

Yuqoridagi jadvaldan foydalanib pog’onali hamda integral grafiklar tuziladi.




Maksimal soatdagi suv sarfi
5-jadval

N	Istemolchilar turi	Suv istemoli Q
	n	m^3/sut	l/s
1	Axoli	68.34	18.983
2	Sanoat korxonasi	-	-
3	Ferma xojaligi	2.975	0.826
4	Transport turi (garaj)	-	-
5	Tamirlash ustaxonasi	-	-
6	Ko‘kalamzor	74.836	20.78
7	Jami	146.151	40.59

Ushbu hisobda aholi punktida sodir bo’lishi mumkin bo’lgan yong’inni o’chirish usuli va yong’inni o’chirishda ketadigan suv miqdori aniqlanadi. QM va Q 2.04.02-97 da yong’inni vodoprovod tarmog’ida o’rnatilgan maxsus gidrantlar yordamida o’chirish tavsiya etiladi.
O‘t ochirish suv sarfi
O‘t o‘chirish maqsadida ko‘zda tutiladigan xisobiy suv sarfi ichki va tashqi o‘t o‘chirish suv sarflaridan iborat bo‘ladi. Yong‘in sodir bo‘lgan vaqtda o‘t o‘chirish uchun suv, ichki va tashqi gidrantlardan foydalaniladi.
Q_yong‘ = q_tash + q_ichk
bunda: q_tash = 10l/s (KM va K 2.04.02-97)
q_ichk =2*2.5=5l/s (KM va K 2.04.01-98)

Suv manbai ko‘pincha yong‘inni o‘chirish uchun kerak bo‘lgan suv sarfini ta’minlamasa o‘t o‘chirish uchun kerak bo‘lgan suv miqdori toza suv rezervuaridan olinadi.

W_yong‘ =q_yong‘*n*T*3.6=15*1*3*3.6=162 m³

Bu yerda: Q_ichki-ichkaridan o’t o’chirish me’yori, binolarning sig’imiga bog’liq holda SNIP II-30-76 dan olinadi.

Q_tash-tashqaridan o’t o’chirish me’yori bo’lib, QM va Q2.04.02-97 dan aholi soni va binolarning qavatiga qarab, hamda tashqaridan yong’in o’chirish 6-jadvalning ilovasiga asoslanib 10 l/sek olamiz.
n-bir vaqtning o’zida sodir bo’lishi mumkin bo’lgan yong’inlar soni.n=1
T-yong’in o’chirish uchun ketadigan vaqt. T=3 soat.


Suv ta'minoti variantlari
Suv yеr osti manbasidan olinadi. Yеr osti suvi dinamik sathining chuqurligi yеr sathiga nisbatan 10 mеtrdan ko’p bo’lganda quyidagi sxemani qabul qilamiz.

1 – quvurli quduq 5 – bosimli suv minorasi

2 – I – ko’tarish nasos stansiyasi 6 – suv tashish quvurlari
3 – toza suv rеzеrvuarlari 7 – vodoprovod tarmog’i
4 – baktеrisid moslamasi bilan jihozlangan II ko’tarish nasos stansiyasi
Statik sathni quyidagicha aniqlaymiz:
St.sath=yer sathi-h=376-13=363
Dinamik sathni quyidagicha hisoblaymiz:
Din.sath=St.sath-S=363-13.82
S – suv sathining tushishi


Q_sut –sutkalik suv sarfi, m³/sut.
Т_nsI –birinchi ko’tarish nasos stansiyasining ish vaqti,Т_ns1 = 24 soat.
q_sol - quduqning solishtirma suv sarfi, l/s.
Quvurli quduq hisobi
Quvurli quduq filtrini hisoblash.
Filtrni turi suvli qatlam jinsiga bog’liq holda QMQ 2.04.02-97 dan maxsus jadvaldan tanlanadi. Filtr suvli qatlamga o'rnatiladi. Filtrning umumiy uzunligi suvli qatlamdan katta bo'lmasligi kerak. Aks holda filtrning FIK kamayib boradi.
Filtrni talab maydoni:


V_kir–filtrga kirish tezligi
K_f=125, qum uchun.
Filtr uzunligi:

=0,2-0.25 –g’ovaklik
d- filtrning diametri

Tanlashimiz mumkin bo’lgan diametrlar:

d=100mm, 150mm, 200mm, 250mm, 300mm, 350mm, 400mm.
Metrda olgan holda: d=0.1m, 0.15m, 0.2m, 0.25m, 0.3m, 0.35m, 0.4m


Nasos markasini tanlash
Nasos markasini tanlash uchun 2 ta asosiy ko’rsatkichni bilishimiz zarur:

1. 
   Suv sarfi – Q, m³/soat;
   
2. 
   Ko’tarish balandligi – H, m;
   

Nasosning suv sarfi quyidagicha aniqlanadi:



To’la bosimni quyidagicha aniqlaymiz:

Nasos markasi: АTH10-1х4

Q=70 m³/soat;
H=30 m;
FIK=63 %

Bosimli suv minorasining moslashtiruvchi hajmini aniqlash
6-jadval

Soatlar	Suv istemoli	Suvning NSII tomonidan berilishi	BSMdan suvni olinishi	BSMga suv berilishi	4-5 ustunning algebraik yig’indisi	BSM suv sarfi, %
1	2	3	4	5	6	7
0-1	0,66		-0,66		0,66	9,85
1-2	0,58		-0,58		1,24	10,43
2-3	0,70		-0,70		1,95	11,13
3-4	0,69		-0,69		2,63	11,82
4-5	1,81	5,56		3,75	-1,12	8,07
5-6	7,55	5,56	-1,99		0,88	10,06
6-7	7,67	5,56	-2,11		2,98	n=12,17
7-8	4,51	5,56		1,05	1,94	11,12
8-9	3,62	5,56		1,94	-0,01	9,18
9-10	3,85	5,56		1,71	-1,72	7,47
10-11	5,19	5,56		0,37	-2,09	7,10
11-12	6,11	5,56	-0,55		-1,54	7,65
12-13	6,14	5,56	-0,58		-0,95	8,24
13-14	4,96	5,56		0,60	-1,55	7,63
14-15	4,45	5,55		1,10	-2,66	6,53
15-16	4,19	5,55		1,36	-4,02	5,17
16-17	3,93	5,55		1,62	-5,64	3,55
17-18	3,51	5,55		2,04	-7,67	1,51
18-19	4,74	5,55		0,81	-8,48	0,71
19-20	4,84	5,55		0,71	-9,19	0
20-21	9,17	5,55	-3,62		-5,57	3,62
21-22	7,65	5,55	-2,10		-3,46	5,73
22-23	2,64		-2,64		-0,82	8,36
23-24	0,82		-0,82		0	9,19

W_to’la=W_mos+W_yon+W_o’zg=447.5+9+4.475=460.97 m³

W_mos=n*Q_sut/100=24.97*1792.281/100=447.5
W_yon=10 minut*N_yon*60=10*15*60=9000l=9 m³
W_o’zg=(0.01/0.02)* W_mos=0.01*447.5=4.475
D=9.57
H=6.38

Toza suv rezervuarining moslashtiruvchi hajmini aniqlash
7-jadval

Soatlar	SuvningNSItomonidanberilishi	Suvning NSII tomonidanolinishi	TSRdasuvniyig'ish	TSRdansuvniolinishi	4-5 ustunningalgebraikyig’indisi	Rezervuardagisuvsarfi
1	2	3	4	5	6	7
0-1	4.16		4.16		4.16	8.33
1-2	4.16		4.16		8.32	12.49
2-3	4.16		4.16		12.48	16.65
3-4	4.16		4.16		16.64	20.81
4-5	4.16		4.16		20.8	n=24.97
5-6	4.16	5.56		-1.4	19.4	23.57
6-7	4.16	5.56		-1.4	18	22.17
7-8	4.16	5.56		-1.4	16.6	20.77
8-9	4.17	5.55		-1.38	15.22	19.39
9-10	4.17	5.55		-1.38	13.84	18.01
10-11	4.17	5.56		-1.39	12.45	16.62
11-12	4.17	5.56		-1.39	11.06	15.23
12-13	4.17	5.56		-1.39	9.67	13.84
13-14	4.17	5.56		-1.39	8.28	12.45
14-15	4.17	5.56		-1.39	6.39	11.06
15-16	4.17	5.55		-1.38	5.51	9.68
16-17	4.17	5.55		-1.38	4.13	8.3
17-18	4.17	5.55		-1.38	2.75	6.92
18-19	4.17	5.55		-1.38	1.37	5.54
19-20	4.17	5.55		-1.38	-0.01	4.16
20-21	4.17	5.56		-1.39	-1.4	2.77
21-22	4.17	5.56		-1.39	-2.79	1.38
22-23	4.17	5.55		-1.38	-4.17	0
23-24	4.17		4.17		0	4.17

W_to’la=W_mos+W_yon+W_avar=447.5+322.812+0=770.1 m³

W_mos=n*Q_sut/100=24.97*1792.281/100=447.5
W_yong’=(q_his+q_tash+q_ich)*3.6*T=(14.89+10+5)*3.6*3=322.812
q_his=20.74-5.85=14.89

W_rez=W_tola/2=770/2=335
Loyihamda 2ta: W₁=300 m³ va W₂=300 m³ li namunaviy rezervuar tanladim.
8-jadval

W	l	b	H
335	15	6	3,6
335	15	6	3,6