Toshkent farmatsevtika instituti

Botulizim qo’zg’atuvchisi

Morfologiyasi va biologik xossalari. Botulizm qo’zg’atuvchisi uchlari dumaloqlangan, harakatchan polimorf tayoqchadir(4-9,0,6-0,9mkm). Subterminal ravishda joylashadigan sporalar xosil qiladi, shuning uchun tayoqcha shaklan tennis raketkasi ko’rinishida bo’ladi.

Toksin xosil qilishi. Botulizmqo’zg’atuvchilarining tiplari biologik yo’l bilan paydo bo’ladigan barcha ma’lum zaxarlardan eng kuchli zaxarni ishlab chiqaradi. Bu zaxar ekzotoksin bo’lib, bir qancha omillarga chidamlidir: meda-ichak yo’lidagi xazmfermentlari ta’sirida parchalanmaydi, qaynatishga 10 minutgacha bardosh beradi, quyosh nuri va quritish unga kam tasir qiladi.

Patogenezi va klinikasi. Bu kasallik botulism qo’zg’atuchilari yoki toksini yuqib qolgan ovqat iste’mol qilinganida boshlanadi va tabiatan mikroblarga aloqador tipik intoksikatsiya, yani zaxarlanishdan iborat bo’ladi. Odam toksinga juda sezgirdir. Toksin medada so’riladi va qon bilan butun organizmga tarqalib, markaziy nerv sistemasini shkastlantiradi. Zaxarlanishning dastlabki simptomlari odatda 12-24 soatdan keyin paydo bo’ladi. Bosh miya nervlarining yadrolariga toksin ta’sir qilishi natijasida bemorda ko’z soqqasi muskullari parezga uchrab, til va xalqum muskullari falaj bo’lib qoladi, nutq va eshituv aynaydi. Temperaturasi ko’tarilmaydi, tomir urushi tezlashib ketadi. O’lim xollari 15% dan 70% gacha boradi. Odam nafasi yoki yuragi falajlanishidan o’lib qoladi.