Toshkent farmatsevtika instituti tibbiy va biologik fanlar kafedrasi mikrobiologiya, virusologiya va

Suv mikroflorasi. 
Suv ham mikroorganizimlaning tabbiyi yashash muhitlaidan biri 
xisoblanadi. Suvning mikroflorasining tarkibi sho’r dengiz, okian suvlari va chuchuk suv 
havzalariga bog’liq. Suvda mikroorganizimlarning toksonomik grppalarining qariyib hamma 
vakillari uchraydi. Suv mikrofloralari majmuasini mikroblar planktoni deb yuritiladi.
Suvning autoxton mikroflorasiga suvda doimo yashovchi mikroblar majmuasi kiradi va 
ko’roq turoq mikroflorasiga o’xshab ketadi, chunki suv va tuproq o’rtasida doimo tabiyi 
munosobatlar ro’y berib turadi (qor, yomg’ir). Suvning maxsus mikroflorasiga kiradi: 
Micrococcus candicanis, M. roseus, Sarcina lutea, Bacteriumaquatilis communis, Pseudomonas, 
Leptospira, Proteus anaeroblardan Clostridiumb Chromobacterium violaceum. Alloxton florasini 
esa asosan suvga tasodifan tashqiy muhitdan tushgan mikroorganizimlar yig’indisi tashkil qiladi 
va ular suvda nisbatan uzoq saqlanib turmaydi. 
Ochiq suv havzalarining mikroflorasi miqdoriy ko’rsatkichlari doim o’zgarib turadi, uning 
o’zgarib turishi asosan suv havzasini tipiga, uning ifloslanish darajasiga, meterologik xolatga va 
yil fasllariga bog’liq bo’ladi. 
Suvning bakteriyalar bilan ifloslanishi asosan unga ishlatilgan chiqindi suvlarni 
tozalanmasdan tushishi oqibatida ro’y beradi. Suvga bu iflos suvlar bilan odam va hayvonlarning 
normal mikroflorasidan tashqari shartli patogenlar va patogen mikroorganizimlar ham tushishi ( 
ichak yuqumli kasallik qo’zg’atuvchilari, tulyaremiya, iersiniozlar, leptospirozlar, viruslar 
poliomielit, gepatit A va bosh.) mumkin. Bundan tashqari odamlar va hayvonlarning cho’milishi 
oqibatida ham suvga alloxton mikroorganizimlar tushadi. Suv patogen bakteriyalarning ko’payishi 
uchun noqulay muhit xisoblanadi. Suv tabiyi sharoitda doimo tozalanib turadi, chunki suvning 
avtoxton mikroflorasi kuchli antogonistik xususiyatga ega, shu bilan birgalikda bu mikrofloralar 
suvga tushgan organik modalarni tez o’zlashtirib olishadi va bu o’z navbatida suvni odam va 
hayvonlar 
chiqindilaridan 
tozalanishiga 
olib 
keladi. 
Lekin 
suv 
biosenozida
mikroorganizimlarning miqdoriy va sifat ko’rsatkichlari bir xil ko’rinishda bo’lmaydi va turli 
faktorlar ta’sirida doimo o’zgarib turadi, ya’niy saproblik xolatiga bog’liqdir. Saproblik 
(sapronost) termini suv havzasidagi umumiy xususiyatlar va shular bilan birga suvdagi mikroblar 

---

129 
tarkibi, miqdori va suvdagi ma’lum organik, neorganik moddalarning konsentrasiyasini belgilaydi. 
Suvning doimo tozalanib turishi oqibatida suvning bioseozi
o’zgarib turadi. Ifloslanish darajasiga qarab suv havzalarida polisaprob, mezosaprob, oligosaprob 
zonalar qabul qilingan.
Polisaprob zonada (o’ta ifloslangan) katta miqdorda yengil parchalanuvchi organik 
moddalar saqlanadi, kislorod konsentrasiyasi minimal darajada va 1 ml suvda milliondan ko’p 
mikroblar uchraydi. 
Mezosaprob zonada esa oksidlanish va nitrifikasiyalanish jarayonlari ustin turadi, suv 
tozalanib boradi 1 ml suvda 100 ming atrofida mikroblar bo’lishi mumkin. 
Oligosaprob zonada suvning o’z-o’zidan tozalanishi nihoyasiga yetgan, organik moddalar 
suv tarkibida diyarli bo’lmaydi va 1 ml suvda 10 dan 1000 mikrob bo’lishi mumkin. 
Patogen bakteriyalar polisaprob zonada juda ko’p uchraydi, sekin asta o’lib, tozalanib 
mezosaprob zonada kamroq va olgasaprob zonada esa diyarli uchramaydi.