Toshkent farmatsevtika instituti tibbiy va biologik fanlar kafedrasi mikrobiologiya, virusologiya va

Mikroorganizmlarning ekologiyasi – 
mikroorganizmlarning o’zaro va tashqiy muhit bilan 
aloqalarini, munosabatlarini o’rganuvchi fan xisoblanadi. Tibbiyot mikrobiologiyasini o’rganish 
o’bekti bo’lib mikroorganizm bilan inson organizimi o’rtasidagi kompleks munosabatlar 
xisoblanadi. 
Mikroorganizmlarning tabiatda tarqalganligi. 
Mikroorganizimlar tabiatdagi hamma (suv, 
havo, tuproq) muhitlard uchraydi. Ularning bunchalik keng tarqalishiga asosiy sabab ularning 
oziqlanish mexanizimlarining turli ko’rinishda bo’lishidir. 
Mikroorganizimlar tabiatdagi tashqiy muhit omillariga tez moslashadi, shuning uchun boshqa 
organizimlar yashashi mumkin bo’lmagan sharoitlarda va muhitlarda ham ular hayot kechirishadi. 
Mikroorganizimlarning bunchalik tabiatda keng tarqalishiga yana bir sabab, ularning o’lchamini 
o’ta kichikligi va havo oqimlari suv bilan uzoq masofalarga tez tarqalishidir. 
Mikroorganizmlar ma’lum yashash mintaqalarda biosenozni ( yunon. bios- hayot, + koinos- 
birga yashash) shakillantiradi. Har bir mikroblar biosenozi o’zining aniq mikroorganizimlar 
tarkibiga ega bo’lib, shu muhitning autoxton ( yunon. autos- o’ziniki + chthon- joy, mamlakat) 
mikroorganizimlari deb yuritiladi, ya’ni bu mikroorganizimlar shu yashash muhitida doim 
uchraydi. Bu mikroblarni yashash muhitiga boshqa alloxton ( yunon. allos - begona, + chthon- joy, 
mamlakat) bakteriyalar, parazit mikroorganizimlar tushib qolishi mumkin. Tabbiyi biosenozlarda 
(tuproq, suv, havo) mikroorganizimlarning yashashi tashqiy muhit faktorlarini ta’siriga bog’liq 
bo’lib, agar tashqiy faktorlar ularning yashashiga ijobiy ta’sir qilishi yoki faktorlarning 
ta’sirisalbiy tamonga o’zgarsa, bu biosenozdagi mikroblarning yashashi, ko’payishi to’xtab qolishi 
mumkin. 
Biosenozdagi 
mikroorganizimlarning 
o’zaro 
munosabatlarini 
tiplari
. 
Mikroorganizimlar bir-birlari bilan o’ta kuchli raqobatda yashaydi. Mikroorganizimlarning 
biosenozda o’zaro yashash munosabatlari simbioz ko’rinishlarda bo’lishi mumkin.