Toshkent farmatsevtika instituti tibbiy va biologik fanlar kafedrasi mikrobiologiya, virusologiya va

o’
zining shoh pardasiga yuqtirilsa, Guvarnieri tanachasi hosil b
o’
ladi. Quturish kasalligida kasal 
hayvon yoki odamning miyasidagi ammon shohlari miyachasi nerv hujayralarida Babesh – Negri 
tanachalari hosil b
o’
ladi. Bu kiritmalar, ayrim olimlarning fikricha viruslarning t
o’
plami 
hisoblanadi. Ularning shakli ovalsimon yoki sharsimon, 1-10 mk kattalikda b
o’
lib, nerv 
hujayralarining ichida joylashadi. Bu kiritmalarni Romanovskiy – Gimza, Mannu usullarida 
b
o’
yab, oddiy yorug‘lik mikroskopida k
o’
rish mumkin. 
Viruslarni laboratoriya sharoitida steril bokslarda t
o’
qima kulturalarda, tovuq tuxumining 
9-12 kunlik embrionida (materialni uning xorion, allantois, amnion b
o’
shliqlariga yuborib) yoki 
biologik usulda sezgir laboratoriya hayvonlariga yuqtirib k
o’
paytiriladi. Bu usullar virusli 
kasalliklarga diagnoz q
o’
yishda muhim ahamiyatga ega. Viruslar t
o’
qimalarda 
o’
sganda 
hujayralar ichiga kirib k
o’
payadi, hujayralarni buzadi, kiritmalar hosil qiladi. Bunga sitopatik 
ta’sir deyiladi.
Virus bilan zararlangan t
o’
qima yoki hujayralar eritrotsitlarni 
o’
ziga adsorbsiyalab oladi. 
Buni gemadsorbsiya reaksiyasi deyiladi. Tovuq tuxumi embrioniga gripp virusini (bemordan 
olingan materialni) yuqtirib, gemagglyutinatsiya reaksiyasi yordamida uni aniqlanadi, virus tipini 
esa gemagglyutinatsiyani tormozlanish reaksiyasi bilan aniqlanadi.
Virusli kasalliklar paytida bemor qonida hosil b
o’
lgan antitelolarni esa serologik 
reaksiyalardan passiv gemagglyutinatsiya, vositali gemagglyutinatsiya, komplementni bog‘lash 
reaksiyalari yordamida va boshqa serologik reaksiyalarni q