Toshkent farmatsevtika instituti farmakologiya va klinik farmatsiya

 
Tayanch  iboralar:  kuchli  ta‟sir  etuvchi,  qutqarish,  kechiktirib  bo„lmaydigan  ishlar, 
fuqarolarning  xavfsizligini  ta‟minlash,  favqulodda  vaziyatlar,  ommaviy  tadbirlarni  o„tkazish 
qoidalari. 
 
Fuqaro muhofazasi chora-tadbirlarni rejalashtirnsh maqsadi va vazifalari. 
Fuqaro  muhofa zasi  chora -tadbirlarini  rejalashtirish  -  bu  fuqaro  muhofaza sini 
boshqarish  jaayonining  eng  muhim  tarkibiy  qismi.  U  tinchlik  va  harbiy  sha roitla rini  ta hli l  
qilis h  va   u la rga   ba ho  beri sh,   urush      vaqtida  aholini  muhofaza  qilish  va  iqtisodiyot 
ob‟ektlari  va  tarmoqlarining  chidamligini  oshirish  yuzasidan  fuqaro  muhofazasi 
ta dbirlar ini  a ma lga  oshir ishga ,  avariya-qutqaruv  ishlarini  o„tkazishga,  boshqaruv 
tadbirlarini har tomonlama ta‟minlab turishdan iboratdir.  Rejaning to„liq ishlab chiqilishi o„zini 
muvaffiqiyatli  bajarilishini  va  bosh  vazifa  –  aholi  va  moddiy  boyliklar  muhofaza  qilinishi  hal 
etilishini  ta‟minlaydigan  tadbirlar  kompleksi  ishlab  chiqilishidan  iborat.  SHuning  uchun  rejada 
aniq  tadbirlar,  ularning  mazmuni,  shakli,  muddatlari  va  ijrochilari  aniq  ko„rsatiladi.  Reja 
bo„limlarining  bayoni  qisqa  bo„lishi  ulardan  foydalanish  oson  bo„lishi  uchun  kerak.  SHuning 
uchun  rejaning  mazmunli  bo„lishiga  undagi  hamma  tadbirlar  to„liq  ishlab  chiqilgan  grafik  yo„l 
bilan  erishiladi.  Tushintirishlar,  jadvallar,  sxemalar,  grafiklar,  suratli  sharhlar  tushintirish  xatlari 
tarzida beriladi (bu ikki talabni rejaning ilova jadvalida ko„rsatilsa bo„ladi). 
        Vaqtning  qat‟iy  hisobga  olinishi  rejalashtirilgan  har  bir  tadbir  sifatli  va  to„liq  hajmda 
bajarilishi uchun kerak.  Rejaning aniq  va real  bo„lishi u  bajarilishining  zarur tartibi  hisoblanadi. 
Buning  uchun  mahalliy  sharoit  ma‟lumotlari  sinchiklab  o„rganiladi:  ehtimol  bo„lgan  vayronalik, 
talofatlar,  moddiy  zarar  oldindan  bashoratlanadi,  oqibatlarini  yo„qotilishi  uchun  kerakli  kuch  va 
vositalarga  bo„lgan  talab  hisoblab  chiqiladi.  Aholi  va  hududlarni  turli  favqulodda  vaziyatlardan 
muhofaza qilish masalalariiing asosiy vazifalarini bajarilishini ta‟miilash fuqaro muhofazasi rejasi 
va uning mukammalligi bilan uzviy bog„lik. 
Fuqaro  muhofaza si  rejasi,  qo„yilgan  vazifalarni  muvaffaqiyatli      bajarilishiga  yordam 
berishi      kerak    bo„lgan,  muhofaza  tadbirlarining  oldiidan  ishlab  chiqilgan,  asoslangan,  moddiy 
ta‟minlangan majmuasidan iborat. 
Fuqaro  muhofazasi  tadbirlarini  rejalashtirish  -  fuqaro  muhofazasini  boshqarish 
jarayonining eng muhim tarkibiy qismn. U tinchlik va harbiy harakatlar davrlari sharoitlarini tahlil 
qilish  va  ularga  baho  berishdan,  harbiy  harakatlar  davrlarida  aholini  muhofaza  qilish  va 
iqtisodiyot  ob‟ektlari  va  tarmoqlarining  barqarorligini  oshirish  yuzasidan  Fuqaro  muhofazasi 
tadbirlarini belgilashdan, avariya qutqaruv ishlarini o„tkazishga kuch va vositalarni tayyorlashdan, 
ularning  faoliyatini  va  boshqaruv  organlarini  har  tomonlama  ta‟minlashdan  iborat.  Bu  tadbirlar 
bajarilishi uchun kerakli  resurslar ajratiladi, amalga  oshirish ketma  - ketligi,  muddatlari, usullari 
belgilanadi hamda fuqaro muhofazasi  tadbirlarini o„tkazish uchun masul kishilar tayinlanadi. 

---

68 
 
Rejalashtirishdan  asosiy  maqsad  favqulodda  vaziyatlar  yuzaga  kelgan  holda,  shuningdek 
tabiiy ofatlar, yirik avariya va halokatlar oqibatlarini tugatishda  Fuqaro  muhofa zasi tadbirlarini 
amalga oshirishdan iborat. 
Fuqaro  muhofa zasi  rejasi  umumdavlat  miqyosida  ishlab  chiqilib,  aholi  va  hududlarni 
favqulodda  vaziyatlardan  muhofaza  qilish  tadbirlarini  barvaqt  amalga  oshirish,  favqulodda 
vaziyatlarni  oldini  olish,  ular  sodir  bo„lganda  zarar  va  talafotlarni  kamaytrish  maqsadida 
respublika  aholisining  idora,  hokimiyat  vya  ob‟ektlarning  harakat  qilish  rejalari,  shuingdek, 
FVDTning barcha darajalaridagi hamkorlik rejalari ishlab chiqiladi. 
Rejalashtirish tinchlik va harbiy harakatlar davrlariga alohida- alohida amalga oshiriladi va 
rejani  mahalliy  davlat  hokimiyati  organlari  ishlab  chiqadilar.  Xodimlar,  ishlab  chiqarish  va 
ijtimoiy  ob‟ektlarni  favqulodda  vaziyatlardan  muhofaza  qilish  bo„yicha  zarur  choralarni 
rejalashtirish  hujjatlarga,  asosan  korxonalar,  muassasalar  va  tashkilotlarning  favqulodda 
vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi majburiyatlari hisoblanadi. 
Rejani  va  uning  ilovalarini  ishlab  chiqish  uchun  FVDT  yuqori  boshqarma,  bo„limlaridan 
quyidagi keltirilgan dastlabki ma‟lumotlar olinishi kerak: 
1.O„zbekiston  Respublikasi  Prezidentining,  Vazirlar  Mahkamasining  farmonlari  va 
qarorlari, ko„rsatmalari. 
2.O„zbekiston  Respublikasi  Favqulodda  vaziyatlar  vazirligining  nizomi,  ko„rsatmalari  va 
tavsiyalari, rahbar va me‟yoriy hujjatlarining talablari. 
3.Iqtisodiyot yuqori organlarining ko„rsatmalari va tavsiyalari. 
4.  Tuzilmalarning  soni,  shaxsiy  tarkibida  hamda  aholini  va  moddiy  boyliklarni  muhofaza 
qilish imkoniyatlari haqidagi ma‟lumotlar. 
5. Panajoylar, ularning sig„imi, boshqa panajoylar qurish imkoniyati. 
6. Ob‟ektning tavsifi, uning muhofaza va iqtisodiy imkoniyati. 
7. Toifalangan shaharga favqulodda vaziyatlarda yordam berish imkoniyatlari. 
8. Toifalangan shahar iqtisodiyot ob‟ektlarining ro„yxatlari. 
9.  Potensial  xavfli,  shuningdek  tasarrufida  kimyoviy,  portlash-yong„in  xavfi  mavjud 
ob‟ektlar ro„yxati. 
10. Xavfli hududlardagi aholi punklari haqida ma‟lumot. 
O„zbekiston  Respublikasining  “Fuqaro  muhofazasi  tug„risida”gi  Qonuniga  asosan 
“Favqulodda  vaziyatlarda  ularni  oldini  olish  va  harakat  qilish  davlat  tizimi”  foliyatini 
rejalashtirishga  Favqulodda  vaziyatlar  vazirligi  tashkiliy  -  uslubiy  rahbarlik  qiladi,  hamda  u 
O„zbekiston Respublikasi Fuqaro muhofazasining rejasi loyihasini ishlab chiqadi.