Toshkent farmatsevtika instituti farmakologiya va klinik farmatsiya

Qashqadaryo  viloyati.  Respublikaning  janubiy  qismida  joylashgan  bo„lib,  sharqda  Xisor, 
shimolda  Zarafshon  tog„lari  bilan  chegaralanib  turadi,  g„arbiy  qismi  esa  cho„l  zonalarini  tashkil 
etadi. Qashqadaryo viloyatining maydoni 28,4 ming kv. km bo„lib, respublika hududining 6,3% ni 
tashkil  etadi.  Aholisi  1,7  mln.  dan  ortiq.  Viloyatning  sharqiy  qismi  tog„  oldi  zonalari  bo„lgani 
uchun  ko„chki  jarayoni  keng  tarqalgan.  Bu  joylardagi  Tanxiz,  Jinni,  G„uzor,  Oqsuv  daryolari 
vodiylarida lyoss qatlamlari ko„proq uchraydi. SHuning uchun ko„chki xavfi  shu joylarda yuqori 
darajadadir.  Ayniqsa  SHahrisabz-Kitob  botiqligining  yonbag„irlaridagi  xo„jaliklarning  ayrimlari 
ko„chki xavfi bor zonalarda joylashgan. 
Viloyatdagi  eng  yirik  suv  omborlaridan  CHimqo„rg„on  atrofida  rivojlanib  borayotgan 
o„pirilish, jarlanish jarayonlarini aholi istiqomat qilayotgan maydonlarga  yoyilib borayotganligini 
ko„rishimiz  mumkin.  Viloyat  hududidagi  ko„chkilarning  aksariyat  qismi  shu  joylardagi  er 
uzilmalarining  hozirgi  vaqtda  keskin  faollashganligi  sabablidir.  Viloyatning  shimoliy  qismidagi 
Qoratepa  tog„ining  janubiy  yonbag„irlarida  ko„chki  va  o„pirilish  jarayonlari  shu  joydagi  past-
balandliklarni  tekislab  (nivelirlash)  ekin  maydonlariga  aylantirish  natijasida  yuzaga  kelmokda. 
Bunday joylarni Kichik-o„ra, Qoradaryo, Jinni daryolar atrofida ham uchratish mumkin. Ularning 
asosiy  xususiyati  daryo  o„zaniga  perpendikulyar  holatda  tog„  yonbag„ri  tomon  rivojlanib 
borishidadir. Natijada lyoss  qatlamlari tarqalgan daryo terrasalarining  maydoni kichrayib  boradi, 
bu esa qishloq xo„jaligi, chorvachilik tarmoqlariga katta zarar etkazmoqda. 
Viloyatning  sharqiy qismidagi Pachkamar suv ombori atrofida hosil  bo„layotgan ko„chkilar 
aholi hayot faoliyatiga jiddiy zarar etkazmaydi. 
Umuman  viloyatda  ro„y  berayotgan  ko„chkilarni  kuzatsak,  1981-1990  yillari  ular 
ko„rsatkichi 198 tani, 1991- 1999 yillarda 1136 tani tashkil etganini ko„ramiz.