Toshkent farmatsevtika instituti farmakologiya va klinik farmatsiya

Fuqaro muhofazasida ishlatiladigan muhofaza inshootlari 
Respublikamizda  qabul  qilingan  “Aholi  va  hududlarni  tabiiy  va  texnogen  xususiyatli 
favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish to„g„risidagi”gi Qonunning 11-moddasida “Korxonalar, 
muassasalar 
va 
tashkilotlarningfavqulodda 
vaziyatlardan 
muhofaza 
qilish 
sohasidagi 
majburiyatlari”da  muhofaza-himoya  inshootlari,  zaruratga  qarab,  oldindan  barpo  etilishini 
ta‟minlashlari  hamda  ularni  doimo  shay  holatda  saqlab  turishlari  lozim,  deb  ta‟kidlangan 
(muhofaza  inshootlarining  tavsifi,  ulardan  foydalanish  yo„llari  va  h.k.  larga  oldingi  boblarda 
to„xtalib batafsil o„tilingan). 
Texnogen,  tabiiy  hamda  ekologik  xususiyatli  favqulodda  v aziyatlardan  aholi  va 
hududlarni  muhofaza  qilish,  jabrlanganlarga  yordam  ko„rsatish,  talofatlarni  kamaytirishda 
ijobiy  ko„rsatgichlarga  erishish  –  aholining  barcha  tabaqalarini  favqulodda  vaziyatlarga 
qanchalik  tayyorgarligiga,  ularning  bu  sohadagi  bilim  saviyalariga  chambarchas  bog„lik. 
SHu  maqsadda  aholini  barcha  tabaqalarini    favqulodda  vaziyatlardan  muhofazalanish 
sohasiga  muntazam  o„rgatilib  boriladi.  Ularning  favqulodda  vaziyatlarga  tayyorligini  tekshirish 
maqsadida  komanda-shtab,  taktik-maxsus  va  kompleks  o„quv  mashqlari  muntazam 
o„tkaziladi. 
Uch 
kecha-kunduzgacha 
davom 
etadigan 
komanda-shtab 
o„quv 
mashqlari 
Qoraqalpog„iston Respublikasi, viloyatlar va T oshkent  shahar  davlat  hokimiyati  va  boshqaruv 
organlarida 5 yilda bir marta, shaharlar va tumanlarda 3 yilda bir marta o„tkaziladi. 
       Taktik-maxsus  o„quv mashqlari korxonalar, muassasalar va tashkilotlarda 3 yilda bir 
marta o„tkazilib, olti soatgacha davom etadi.  

---

90 
 
      Ikki  kecha-kunduzgacha  davom  etadigan  kompleks  o„quv  mashql ari  xodimlari  soni 
300  dan  ortiq  bo„lgan  korxonalar,  muassasalar  va  tashkilotlarda  hamda  600  dan  ortiq  o„ringa  ega 
bo„lgan davolash-profilaktika muassasalarida 3 yilda bir marta o„tkaziladi. 
     Boshqa  ta shkilotlarda  6  soatga cha  davom  eta diga n  mash g„ulotlar  3  yilda  bir 
marta  o„tkaziladi.  Umumiy o„rta ta‟lim  maktablari  hamda boshlang„ich  o„rta  va oliy kasb-hunar 
ta‟limi muassasalari o„quvchilari bilan mashg„ulotlar har yili o„tkaziladi. 
 Iqtisodiyot tarmoqlaridagi komanda-shtab o„quv mashqlari 
Komanda-shtab  o„quv  mashqlari  shahar,  tuman  FVDT  xizmatlari,  boshqaruv 
organlari  rahbarlari  hamda  evakuatsiya  komissiyalari,  avariya-qutqaruv  bo„linmalari  va 
tuzilmalar  boshliqlari  tarkibini  birgalikda  o„qitish  va  tayyorligini  tekshirishning  asosiy 
shakllaridan biridir. 
Komanda-shtab  o„quv  mashqlarining  mohiyati  shundan  iboratki,  barcha  mashq 
qatnashchilari  aholi  va  hududlar  muhofazasini  tashkil  etish,  tarmoq  barqarorligini 
ta‟minlash bo„yicha tarmoqda avariya, halokat, tabiiy ofat yoki zamonaviy qurollar tufayli sodir 
bo„lishi  mumkin  bo„lgan  favqulodda  vaziyatlarda  (uning  miqyosini  va  texnologik 
xususiyatlarini hisobga olgan holda) aniq   sharoitdan kelib chiqib tasarruflaridagi mavjud kuch 
va v osita lar ni boshqa rish bo„ yicha  o„z fu nk sional  majburiyatlarini bajaradilar. 
O„quv  mashqlari  rahbariyat  tarkibi  qaramog„idagilarni  boshqarishda  mustahkam 
ko„nikmalar  hosil  qilishga,  favqulodda  vaziyatlar  sodir  bo„lish  tahdidi  paydo  bo„lganda,  uning 
rivojlanishini to„xtatishda hamda uning oqibatlarini bartaraf etishda sharoitni to„g„ri baholashga imkon 
beradi.  Fuqaro  muhofazasi  rejasidagi  tadbirlarni  mashq  qilish  davomida  qay  dadrajada  to„g„ri 
rejalashtirilganligini  baholash  va  zamonaviy  qirg„in  vositalari  qo„llanganda  oqibatlarini 
bartaraf  etish  bo„yicha  qaror  qabul  qilish,  ijrochilarga  aniq  vazifalar  berish  va  ularning 
bajarilishini tashkil etish o„quv mashqlarining maqsadidir. 
    Tarmoqlardagi  komanda -shtab  mashqlari  mustaqil  tadbiri  sifatida  hamda  yuqori 
organlar  (shaharda,    u  o„tkaziladigan  o„quv  mashqlari)  tarkibida  o„tkaziladigan  tarmoq 
mashqi sifatida ham olib borilishi mumkin.  
     Bunday o„quv  mashqlarini  sifatli tayyorlash  va  o„tkazilib  borilishi  uchun  mavzu,  o„quv 
mashqining  maqsadi,  mashq  savollarini  va  boshqa  kerakli  ma‟lumotlarni  hamda  ta shkiliy 
ko„rsatmalarni  tayyorlayotganda  fuqaro  muhofazasiga  oid  O„zbekiston  Respublikasi 
Qonunlari,  O„zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Maqkamasi  Qarorlari,  O„ zbekiston 
Respublikasi  Fuqaro  muhofazasi  boshlig„ining  buyruq  va  direktivalari,  navbatdagi  o„quv  yili 
uchun  tashkiliy  ko„rsatmalar,  vazirlik  hay‟at  yig„ilishining  qarorlari  talablari  asos  qilib 
olinishi zarur bo„ladi. 
Komanda-shtab  o„quv  mashqlarini  o„tkazishda  rahbarlar  tarkibi,  tuzilmalar  sardorlari 
hamda  o„quv  mashqiga  jalb  etiladigan  boshqa  qatnashchilarning  fuqaro  muhofazasi 
bo„yicha tayyorgarlik darajasi yaqqol namoyon bo„ladi va o„z natijasini beradi.