Toshkent farmatsevtika instituti farmakognoziya kafedrasi

 
o‗rtacha  nushalar 
soniga kupaytirib topiladi. 
 
 
 
 

---

39 
 
NAMUNAVIY NUSXALAR USULI BUIICHA XOSILDORLIKNI 
XISOBLASH UCHUN MISOL 
 
O‗simlik o‗sadigan jarlikda 5 ga maydonda marshrut yo‗lakning xar 30 bo‗lagida 2 
m  kenglikdagi  yo‗lakda,  20  qadam  bilan  otqulok  o‗simligining  nushalar  sonini 
aniklaymiz. 
Qadamning  o‗rtacha  uzunligi  65  sm.  SHunday  qilib,
 
xar  bir  bulak  yo‗lda  tovar 
nushalar sonini 25 m  maydonda aniqlanadi. (20 x 0.65 x 2) 
30 bo‗lakdagi o‗simliklar sonining o‗rtacha arifmetigi 12.3 ni, hatolik 1.26 nushani 
tashkil  etadi.  Hisoblash  M+m  shuni  ko‗rsatadiki,  har  bir  bo‗lak  yo‗lkasidagi  tovar 
nushalar soni 12.3+1.26 ni tashkil etadi. 
5  ta  namunaviy  nushalar  olindi,  har  bir  ildiz  nushasi  tortildi  va  bitta  ildizni 
nushasining o‗rtacha massasi hisoblandi. 
Ildizni og‗irligining o‗rtacha arifmetik 84.9 gr, hatolik 6.1 gr tashkil etdi, shunday 
kilib: 
M+ m = 74.9+6.1 
Xosildorlikni xisoblash (M+ m)x(M
2
 + m
2
 ) 
M
1
xM
2
=12
, 
3x74, 9-921,3 
     
M
1
x m
2
 formula bo‗yicha 
m
1,2
=      (M
2
  x  m
1
)  +  (M
1
  x  m
2
)  =  (103  x  6,1)  +(74,9  x  1,26)    =  (76)2+  (94,37) 
=
14530,7= 120 
SHunday qilib hosildorlik 25 m
2
ga 921 + 120 yoki 1 m
2
 36.8 +4.8 g/m 
2 
ni tashkil 
etadi. 
Bu erda: M
1
- nushalar sonini o‗rtacha arifmetik 
               M
2
 - xom ashyo massasining o‗rtacha arifmetik 
               m
1
 - nushalar sonining o‗rtacha arifmetik hatoligi 
     m
2
 - xom ashyo massasining o‗rtacha arifmetik hatoligi 
Ekspluatatsion zahirani hisoblash uchun hosildorlikni o‗simlik o‗sadigan
 
maydonga 
ko‗paytirib aniqlaymiz. 
(36.8-2x4.8)x50000=27.2x50000=1360000 g=1360kg xo‗l xom ashyo. 
Olingan  ma‘lumotlarni  inventarizatsiya  vedomostiga  o‗tkazamiz.  Hisoblash 
maydonchalarida  xom  ashyoni  kanday  hisoblagan  bo‗lsak,  namunaviy  nushalar  usulida 
ham faqat xul xom ashyo uchun massasi aniqlanadi.