Toshkent farmatsevtika instituti farmakognoziya kafedrasi

2.5. MINGDEVONA BARGI – FOLIA HYOSCYAMI

Qora mingdevona — Hyoscyamus niger L., ituzumdoshlar — Solanaceae oilasiga kiradi . Ikki yillik, sertuk, badbo‘y o‘simlik. Birinchi yili faqat ildizoldi to‘pbarglar hosil qiladi. Bu barglar bandli, cho‘ziqtuxumsimon, chuqur patsimon bo‘lakli bo‘ladi. Ikkinchi yili poya o‘sib chiqadi. Poyasi shoxlangan, bo‘yi 50—150 sm ga yetadi. Poyadagi barglari ildizoldi barglariga nisbatan yumaloqroq va maydaroq, umumiy ko‘rinishi tuxumsimon, poyaning pastki qismidagilari 5—7 bo‘lakli, o‘rta qismidagilari 3 bo‘lakli, yuqori qismidagilari esa 1—2 ta yirik tishsimon qirrali bo‘lib, poyada bandsiz ketma-ket o‘rnashgan. Barglar bezli tuklar bilan qoplangan, shu sababli ular yumshoq, yopishqoq. Poya uchidagi barg qo‘ltiqlariga joylashgan gullari qiyshiqroq bo‘lib, Burma to‘pgulni tashkil etadi. Gullari ochilgandan so‘ng gulo‘qi cho‘zilib ketadi. Gulkosachasi ko‘zachasimon, asos qismi sertuk, 5 tishli (tishi to‘g‘ri va o‘tkir uchli) bo‘lib, meva bilan birga qoladi. Gultojisi keng voronkasimon, 5 bo‘lakli, biroz orqaga qayrilgan, xira sariq, tomir va gultojilari birlashgan yeri to‘q binafsharangga bo‘yalgan. Otaligi 5 ta, onalik tuguni yuqoriga joylashgan. Mevasi — ko‘zachasimon, ikki xonali, ko‘p urug‘li, qopqog‘I bilan ochiladigan ko‘sakcha. Urug‘i mayda, yumaloq yoki buyraksimon, yassi, ustki tomonida juda ko‘p mayda chuqurchalari bo‘ladi. Mingdevona yoz bo‘yi gullaydi.