Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi



Download 6,67 Mb.
Pdf ko'rish
bet490/822
Sana30.12.2021
Hajmi6,67 Mb.
#97398
1   ...   486   487   488   489   490   491   492   493   ...   822
Bog'liq
farmatsevtik texnologiya

radicis Althaeae deb keltirilgan va uni tayyorlashda quyidagi talablarga rioya kilish kerak: 

- agar dorixatda damlama, qaynatma  yoki  shilimshi-  deb ko‘rsatilgan bo‘lsa ham  xar doim 

matseratsiya usuli bilan damlama tayyorlanadi. 

-  sovuk  usulda  tindirish  bilan,  ya‘ni  xona  xaroratida  30  min.  davomida  aralashtirib  turgan 

xolda ajratib olinadi. Sovu- usuldan foydalanishdan ma-sad, ajratmaga fa-at shilimshi- moddalarni 

o‘tkazishdir, vaxolangki bu sharoitda ferment va mikroflora o‘z ta‘sirini ko‘rsatadi. Sovu- usuldan 

foydalansak,  u  xolda  ajratmaga  kraxmalni  o‘tishi,  xarorat  oshgan  sari  ko‘payadi,  va  xujayralarda 

kraxmal kleysteri xosil bulib, shilimshi- moddalarni ajralib chi-ishiga xala-t beradi. 

-  agarda  dorixatda  gulxayri  ildizini  miqdor  i  ko‘rsatilmagan  bo‘lsa,  u  xolda  1:20  nisbatda 

damlama tayyorlanadi (ya‘ni 5%, 5g. Xom ashe 100mlga.) 

- ajratmani si-masdan suzib olinadi, chunki si--animizda kraxmalga to‘la xujayralar va ularni 

bulaklari ajratmaga utib uni xiralashtiradi va natijada sifati tez buziladi. 

- gulxayri ildizi  o‘zida ma‘lum darajada suv shimib  -oladi, shuning uchun undan damlama 

tayyorlashda sarf koeffitsientidan (K sarf) foydalaniladi. 

Sarf  koeffitsienti  deb,  ajratma  olish  uchun  kerak  bo‘ladigan  xom  ashyo  va  ekstragentni 

miqdor ini -ancha oshishini ko‘rsatadigan kursatkichiga aytiladi. 

Sarf koeffitsienti tajriba yuli bilan aniklanadi. 

Masalan:  5  g  gulxayri  ildiziga  100  ml  suv  ko‘yib,  ajratma  olinganda  uni  xajmi  77  ml  ni 

tashkil etdi, ya‘ni 5 g xom ashyo uzida 23 ml suvni shimib koladi. 

 

5,0-------------23ml 



1,0-------------x 

X-4,6 ml suv. 1g. ildiz 4,6 ml suv shimib -olar ekan .  

K sarf formula yordamida xisoblab topamiz. 

 Ksarf - 100 g‘ 100 –(a x 4,6)  

Bu erda, a- dorixatda yoziladigan xom ashyo miqdor i ,g 

4,6- gulxayri ildizi SSHK 




303 

 

100- tayyor ajratma xajmi, ml 



Ksarf - 100g‘100-(5x4,6)-1,3 

Demak  gulxayri  ildizi  damlamasini  1:20  nisbatda  tayyorlasak,  u  xolda  Ksarf  -1,3  ga  teng 

bo‘lar ekan. 

Rp: Infusi radicis Althaeae 100, 0 

D.S 

Pasport: Gulxayri ildizi (1: 20) -5,0 x 1,3 - 6,5 g 



Tozalangan suv 100 ml x 1,3 - 130 ml  

Dorixatda  ko‘rsatilgan  Gulxayri  ildizidan  100,0  shilimshi-  tayyorlash  uchun  (dorixatda 

shilimshi-,  kaynatma  deb  yozilgan  bo‘lsa  ham,  baribir  shilimshi-  tayyolab  beriladi  )  IX  DF  da 

ko‘rsatilganidek  ,  idishga  6,5  g  maydalangan  ildizdan  solib  ,  ustiga  130  ml  uy  xaroratidagi  suv 

kuyiladi va uy xaroratidagi joyga 30 minut kuyib ko‘yiladi , xamda va-ti – va-ti Bilan aralashtirib 

turiladi. So‘ngra tayyor damlamani suzib, -oldi-ni si-masdan 100 ml gacha suv ko‘shiladi. 

 Gulxayri ildizidan olinadigan ajratmani konsentratsiyasiga -arab Ksarf o‘zgaradi. Har birini 

aloxida tajriba yo‘li bilan topilib, jadvalda ko‘rsatilgan. 

Konsentratsiya 1: 100 Ksarf - 1,05 

 2: 100 - 1,1 

 3: 100 - 1,15 

 4: 100 - 1,2 

 5: 100 - 1,3 

Tabobatda  gulxayri  ildizi  ajratmasini  sil,  bronxial  astma,  yo‘tal  va  kukrak  ogrigida  o‘rab 

oluvchi, yumshatuvchi, balg‘am kuchiruvchi sifatida ishlatiladi. 

 Gulxayri  ildizidan  tash-ari  uni  ekstrakti  va  kukunidan  foydalaniladi,  bu  xolda  Ksarf  dan 

foydalaniladi. 

Rp: Infusi radicis Althaeae 100, 0 

                                                   D.S 

Pasport: Gulxayri ildizi ekstrakti 1:20 -5g 

Tozalangan suv 100ml 

 Gulxayri ildizi kukuni miqdor iga nisbatan 4 marta ko‘p suv bilan bir xil bo‘t-asimon massa 

xosil bo‘lguncha aralashtiriladi va -olgan suvni oz - ozdan -ushiladi va tindirish uchun qoldiriladi . 

Bunda  kraxmal  bo‘kib,  cho‘kmaga  tushadi,  shilimshi-  moddalar  esa  ajratmada  -oladi.  Tindirish 

vakti ajratmani konsentratsiyasiga bog‘li- bo‘ladi. 

 Masalan: 1% shilimshi- uchun -30 min. 

 2% shilimshi- uchun - 70 min. 

 3% shilimshi- uchun - 250 min. 

 4% shilimshi- uchun - 260 min. va x.k 

Zigir urug‘i shilimshigi. 

Rp.: Mucilagenis semenis Lini 90,0 

D.S 


Zigir  urug‘i  shilimshig‘i  konsentratsiyasi  ko‘rsatilmagan  bo‘lsa,  VIII  DF  buyicha  1:30 

nisbatda  tayyorlanadi.  Zig‘ir  urug‘i  tarkibida  6%  shilimshi-  ,  35%  gacha  moy  saqlaydi    (kraxmal 

saklaydi).  SHilimshi-  moddalar  urug‘ining  yuz  -avatida  joylashgan,  shuning  uchun  zig‘ir  urug‘i 

maydalanmaydi. Agar maydalab tayyorlasak, u xolda ajratmaga bo‘yovchi moddalar, oqsil va moy 

kislotalarni o‘tishi xisobiga yoqimsiz maza xosil bo‘ladi. 

3  gr  zig‘ir  urug‘ini  sovu-  suv  bilan  yuvib,  shisha  idishga  90  ml  qaynoq    suvda,  og‘zini 

berkitib 15 min. davomida chay-atiladi, so‘ng ikki -avat doka or-ali suziladi, jixozlanadi. 

Salep tuganagi shilimshig‘i. 

Rp.: Mucilaginis Salep 100,0 

D.S. 


Salep  tuganagi  shilimshig‘ini  1:100  nisbatda  tayyorlanadi.  Salep  tuganagi  tarkibida  50% 

gacha shilimshiq , 25% kraxmal va dekstrin saklaydi. SHilimshi- moddasi asosan YUMB –leaksan 

degan uglevoddan iboran. 



304 

 

Abu Rayxon Beruniyning «Saydana» asarida bu o‘simlikni kam  quvvatli va mijoz sustligi, 



sil  davosi,  keksalarni  quvvatga  kiritish,  shuningdek  qon  oqishini  to‘xtatish,  qoni  tozalashda 

foydalanishni  tavsiya  etgan.  Salep  shilimshig‘i  zararli  moddalarni  me‘da  ichak  yo‘lida  surilib 

o‘tishiga to‘sqinlik qiladi. Uni uzoq vaqt kasallikdan turgan bemorlarga, ularni quvvatga kirgizish 

uchun beriladi. 

Pasport: Salep tuganagi kukuni – 1g 

Etil spirti 90% – 1ml 

Sovu- suv - 10 ml 

Kayno- suv - 88 ml 

1g  Salep  tugunagi  kukunini  1  ml  etil  spirti  bilan  aralashtiriladi,  bu  kukun  xujayralar 

orasidagi xavoni si-ib chikarib, ularni bir biriga  yopishib kolishini oldini oladi, so‘ng 10 ml sovu- 

suvni  YUMB  ni  bo‘kishi  uchun  qo‘shib  aralashtiramiz  va  oxirida  88  ml  kaynagan  suv  qo‘shib 

aralashtiriladi  va  sovishini  sekinlashtirish  uchun  biror  mato  bilan  o‘rab,  soviguncha  ajratmani 

aralashtiriladi va dokadan suzib o‘tkaziladi. Bunda shilimshi- bilan birga kraxmal ham ajralib chi-

adi va kerakli yorlik bilan jihozlanadi. 

Behi urug‘i shilimshig‘i. 

Rp.: Mucilaginis Semenis Cydoniae 2,0- 100, 0 ml 

D.S. 1 stakandan kuniga 3-4 mahal ichilsin.  

Behi urug‘i shilimshigi 1:50 nisbatda butun urug‘dan sovu- suvda 5 min. davomida chay-atish bilan 

tayyorlanadi.  Behi  urug‘i  tarkibida  20%  gacha  shilimshi-  moda  sa-laydi,  u  xujayra  epidermasida 

joylashgan bo‘ladi. 

Behi urug‘i shilimshig‘i ichni yumshatuvchi, o‘rab oluvchi va burishtiruvchi xossaga ega. 

Oling: Gulxayri shilimshig‘i 2% 200,0 ml  

Bering. Belgilang. 

Pasport: Gulxayri ildizi kukuni – 4,4 g 

Tozalangan suv 220ml 

4,0x1,1-4,4 g kukun 

200 x 1, 1- 220 ml 

Gulhayri ildizi kukunini 4,4 g olib havonchada maydalab uni ustiga 17 ml suv qo‘shib bo‘t-a 

massa bo‘lguncha aralashtiriladi. Keyin  -olgan suvni sekinlik bilan qo‘shib boriladi. Undan keyin 

70 da-i-a qoldiriladi. Ajralgan yu-ori -avatni sekinlik bilan idishga kuyib olinadi.  «Ichishdan oldin 

chayqatilsin», «Salqin joyda saqlansin» degan qo‘shimcha yorliklar bilan jihozlanadi. 

Yu-orida keltirilgan misollardan tash-ari YAna arab elimi shilimshig‘i  –  Mucilago gummi 




Download 6,67 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   486   487   488   489   490   491   492   493   ...   822




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish