Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi



Download 6,67 Mb.
Pdf ko'rish
bet312/822
Sana30.12.2021
Hajmi6,67 Mb.
#97398
1   ...   308   309   310   311   312   313   314   315   ...   822
Bog'liq
farmatsevtik texnologiya

36 Ma‘ruza  

MAVZU 36

. Dori shaklllarini tayyorlashdagi nomutanosibliklar, ro‗y beradigan 

qiyinchiliklar va ularni bartaraf etish usullari. 

 

Ma‘ruza  maqsadi:  Dori  shaklllarini  tayyorlashdagi  nomutanosibliklar,  ro‗y  beradigan 

qiyinchiliklar va ularni bartaraf etish usullariga oid nazariy ma‘lumotlarni berish 

Tayanch atama va iboralar: nomutanosiblik, qiyinchilik tugdiradigan dorixatlar 

Reja. 

1. 

Dorishakllaridauchraydigannomutanosibliklar 



2. 

Bir-biriga qo‘shib bo‘lmaydigan dorilar aralashmalari 



3. 

Qiyinchilik tug‘diradigan dorixatlar 



4. 

Bir-biriga qo‘shib 



5. 

 bo‘lmaydigan dori aralashmalari 



6. 

Qiyinchiliklarnii bartaraf etish usullari 




204 

 

Ayrim  shifokorlar  dorixatdagi  yozilgan  dori  turini  tayyorlab  berishni  farmatsevtlarning  ishi 



deb  xisoblaydi.  Bu  noto‘gri,  albatta,  lekin  shifokorlar  murakkab  dorixatlarga  kiradigan  xamma 

dorilarning fizik va kimyoviy xususiyatlarini bilmay, ba‘zan xato kilib ko‘yishlari mumkin. Bunday 

xatolarning  oldini  olish  farmatsevtlarning  muxim  vazifasidir.  SHifokor  tomonidan  yo‘l  ko‘yilgan 

xatoga beparvolik  yoki moddalar xossalarini bilmaslik natijasida xatoni sezmay tayyorlab berilgan 

dorilar  uchun  shifokor  bilan  birga  farmatsevt  xam  javobgardir.  Xozirgi  zamon  farmatsiyasining 

tibbiyot,  kimyo  va  boshka  fanlar  bilan  chambarchas  boglanganligi  xamda  ularning  kundan-kunga 

rivojlanishi dorivor moddalarning xilma-xilligiga ta‘sir ko‘rsatmokda. Dorivor modda sifatida fizik 

va kimyoviy xossalari xar xil xamda turlicha fiziologik ta‘sir ko‘rsatadigan moddalar ko‘llanilishi 

va ularning kundan-kunga ko‘payib borishi dorixat tarkibining xar xil, ayrim xollarda esa murakkab 

bo‘lishiga olib keladi. 

1. Kiyinchilik tugdiradigan dorixatlar. 

Ayrim dorixat birinchi karashda chalkash bo‘lib ko‘rinsa xam, sinchiklab o‘rganish natijasida 

ular  bilim  va  tajribasi  yukori  bo‘lgan  farmatsevtlar  tayyorlay  oladigan  dorixatlar  bo‘lib  chikadi. 

Bunday dorixatlar kiyinchilik  yaratadigan dorixatlar deb  yuritiladi.  Farmatsevt  ularni  tayyorlashda 

o‘ziga xos usullar va ularning xususiyatlaridan foydalanadi. 

Ba‘zan  kiyinchilik  tugdiradigan  dorixatlarni  ayrim  ko‘shimcha  moddalar  kiritish  yo‘li  bilan 

xam  tayyorlash  mumkin.  Bu  xolat,  birinchidan,  farmatsevtning  rolini,  ikkinchidan,  unga 

talabchanlik va javobgarlikni oshiradi. 

Dorixatlar  tarkibiga  ko‘shimcha  modda  kiritilishi  natijasida  ingredientlar  mikdori 

o‘zgaradigan  bo‘lsa,  albatta  shifokor  bilan  maslaxatlashish  kerak,  chunki  dorixat  o‘zgartirilishi 

natijasida ba‘zan shifokor xisobga olmagan kimyoviy jarayonlar yuz berishi mumkin. 

Kiyinchilik  yaratadigan  xar  bir  dorixatni  aloxida-aloxida  xal  kilish  farmatsevtning  asosiy 

vazifasi  bo‘lish  bilan  birga,  bemorga  beriladigan  dorining  sifatli  chikishini  xam  ta‘minlaydi.  Biz 

kuyida kiyin retseptlarga oid bir necha misollar keltiramiz. 

 Rp: Decocti foliorum Uvae ursi ex 20,0-200,0 

Hexamethylentetramini 4,0 

M. D. S. Kuniga 4-5 marta bir osh koshikdan ichilsin. 

 Bu dorixatda ko‘rsatilgan geksametilentetramin ayikkulok yaprogi tarkibidagi burishtiruvchi 

moddalar  bilan  tannatlar  xolida  cho‘kma  xosil  kiladi.  CHo‘kma  Zaharli  bo‘lmagani  uchun  doriga 

"Ishlatishdan oldin chaykatilsin" deb yozilgan yorlik yopishtiriladi. 

 Oling: Glyukoza eritmasi 40% — 200,0 ml 

Natriy brom 4,0 

Askorbinkislotasi 5,0 

Kofein benzoat natriy 1,5 

Aralashtiring. Bering. Belgilang. 

  

Tayyorlangan  mikstura  uzokturibkolsa,  benzoy  kislotasi  ajralib  chikishi  natijasida 



loykalanadi. CHo‘kma xosil bo‘lmasligi uchun shifokor bilan kelishib, 1,5 g kofein benzoat natriy 

o‘rniga0,57 gtoza kofein olish yoki askorbin kislotasini aloxida dozalarga bo‘lib berish mumkin. 

 Oling: Kalsiy xlorid eritmasi 4% — 200 ml 

 Kodein fosfat — 0,15 

 A. B. B. 

 Mikstura umumiy qoida bo‘yicha tayyorlansa, cho‘kma xosil bo‘ladi. Shuning uchun kodein 

fosfat o‘rniga kerakli miqdorda toza kodein olish yoki ikki moddaning eritmalarini aloxida-aloxida 

tayyorlab, so‘ngra bir-biriga ko‘shib berish mumkin. 

 Oling: Valeriana nastoykasi 10,0 

Marvaridgul nastoykasi 10,0 

Kaliy bromid 2,0 

A. B. B. 

 Miksturada  kaliy  bromid  cho‘kmagatushmasligiuchunaralashmaga  15-20  tomchi  suv 

qo‘shish kifoya. 

 Oling:  Mentol 0,1 



205 

 

  Glitserin 10,0 



  A. B. B. 

 Mentol glitserinda yomon eriydi (1:500). Shuning uchun mentolni 0,25 ml spirtda eritib olib, 

so‘ngra glitserin ko‘shiladi.  


Download 6,67 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   308   309   310   311   312   313   314   315   ...   822




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish