Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi biofarmatsiya

Nazorat savollari** 
1. Poroshoklar nima? 
2. Qanday modda guruhlari bilan poroshok tayyorlanadi?
3. Poroshoklarga DF tomonidan qo‗yilgan talablar 
4. Dori vositalarining terapevtik samaradorligiga poroshoklarning fizik-kimyoviy 
ko‗rsatkichlarini ta‘siri nimaga asoslangan? 
**
Nazorat savollairning muxokamasini zamonaviy pedagogik texnologiyalarning ―
Aqliy 
xujum‖ uslubidan
foydalanib o‗tkaziladi.
Mustaqil tayyorlash uchun savollar** 
1.Turli xil tabiatli yordamchi moddalarni tasnifiy guruxlari bo‗yicha ma‘lumotlarni daftarda aks 
ettirish. 
2. Dori shakllari va turli xil tabiatli yordamchi moddalarga oid meyoriy xujjatlar xaqida 
ma‘lumotlarni o‗rganib chiqish.
Vaziyatli masalalar 
1.
Dibazol tabletkasining ―Erish‖ testi 45 daqiqadan so‗ng 45% tashkil etdi. To‗g‗rimi? 
Javobingizni asoslang. 
2.
Qand upasi asosida tayyorlangan koglumet tabletkasining parchalanish vaqti 2 daqiqa. 
―Erish‖ testi esa 40 daqiqadan so‗ng 50% tashkil etdi. Javobingizni asoslang. 
 
Asosiy matn 
Poroshoklar deb - bir yoki bir necha sochiluvchan dori moddalardan iborat bo‗lgan, 
ichish va sirtga ishlatish uchun mo‗ljallangan sochiluvchan tavsifga ega bo‗lgan qattiq dori
shakliga aytiladi. 
Poroshoklar qadimdan ishlatib kelingan dori shaklidir. Eramizdan 3000 yil ilgari va hozirgi 
kungacha ular o‗z mavqeini saqlab qolgan. Dorixonada umumiy retsepturaning 23-40 %ni
tashkil etadi.
Ishlatilishiga ko‗ra:
1. Ichish uchun ishlatiladigan poroshoklar- pulveris pro usum internum.
2. Sirtga ishlatiladigan poroshoklar - pulveris pro usum externum deb atalib, ular bir
necha guruxga bo‗linadi, bular *sepmalar – sepish uchun ishlatiladi – Pulveris adspersorii. 
Zarrachalarning katta – kichikligi 0,1 mkm bo‗lib, bolalar yaralariga sepish uchun
qo‗llaniladi; 
* hidlash uchun – zarrachalarning katta – kichikligi 0,2 mkm bo‗lib, yuqorida ko‗rsatilgan
kattalikdan oshmasligi kerak. CHunki, hidlana- 
digan poroshoklar yuqori nafas yo‗llariga borishi zarur; 
*purkash uchun - Pulveris insufflatorii. Zarrachalarning katta – kichikligi - 0,1 mkm
bo‗lib, maxsus asboblar yordamida purkaladi; 
* tish poroshoklari – Pulveris dentifrice. 
* uyda eritma tayyorlash uchun poroshoklar (chayish , xo‗llab qo‗yish, yuvish uchun
eritmalar). 
TARKIBIGA KO‗RA: 
1. Oddiy poroshoklar:
Pulveris simplicis – tarkibida bitta dori moddasi bo‗lgan
poroshoklarga aytiladi. 
2. Murakkab poroshoklar:
Pulveris compositus – tarkibida ikkta yoki undan ortiq dori

---

57 
moddasi bo‗lgan poroshoklarga aytiladi. 
MIQDORGA TAQSIMLANGAN TAVSIFGA KO‗RA: 
1. Miqdori taqsimlangan poroshoklar: Pulveris divisi.
2.Miqdori taqsimlanmagan poroshoklar: Pulveris indivisi. 
QO‗LLANILISHIGA KO‗RA: 
1.
Ichish uchun - Pulveris ad usum internum 
2.
Tashqi ishlatish uchun - Pulveris ad usum internum 
ELAKI 
DORILARNI 
TAYYORLASH 
QUYIDAGI 
TEXNOLOGIK
JARAYONLARDAN TASHKIL TOPGAN 

1. MAYDALASH

2. ELASH

3. ARALASHTIRISH 

4. DOZALASH DF XI nashridagi ko‗rsatmaga asosan poroshoklarni miqdor (doza) larga 
taqsimlashda xatolik quyidagi me‘yordan oshmasligi lozim. 
0,1 g gacha 15% 
0,11 g - 0,3 g gacha 10% 
0,31 g - 1,0 g gacha 5% 
1,0 g dan yukori 3%
5. QADOQLASH. 
6, JIXOZLASH poroshok tarkibidagi dori moddalarning fizik kimyoviy xossalariga ko‗ra qadoq 
xili tanlanadi. Gigroskopik bo‗lmagan va uchmaydigan xususiyatga ega bo‗lgan moddalar oddiy 
qog‗oz kapsulalarga. Kislorod ta‘sirida tarkibi o‗zgaradigan moddalar uchun esa mumlangan eki 
parafinlangan kapsulalar ishlatiladi