Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi biofarmatsiya

S – (strength
)
• заиф, кучсиз томонлари 
W – (weakness
)
• имкониятлари
O – (opportunity)
• тўсиқлар
T – (threat) 

---

103 
boshqalarni so‗rilishini tezlashtiradi. 
SHuningdek, tanlangan rezorbsiya dori moddalarining biologik aktivligini o‗zgarishi 
sababchisi hisoblanadi. 
Dori moddalarining biologik membranalardan so‗rilish jarayonini murakkab retseptor 
mexanizmi, ya‘ni diffuziya qonuniga asoslangan Fik qonuniga to‗g‗ri keluvchi rezorbsiya deb 
qabul qilish lozim. 
 Rezorbsiyaning ketma-ketligi va tezligi turli xil omillar bilan aniqlanadi: dori 
preparatlarini ovqatgacha yoki ovqatdan keyin qabul qilinuvchi vaqti, ovqat turi, ichilayotgan 
suyuqlikning miqdori va harakteri, kunning qaysi vaqti, shilliq suyuqlikning fiziologik holati, 
dori vositalarning kimyoviy va fizik-kimyoviy harakteristikasi va boshqalar. 
Tanlangan rezorbsiya fenomeni professor A.I.Tensova ilmiy tadqiqotlarida batafsil ochib 
berilgan bo‗lib, unda kalsiy xloridning so‗rilish tezligiga korregirlovchi moddalar (olcha 
qiyomi,limon kislotasi, malina essensiyasi kabilar) ta‘siri o‗rganilgan. 
Ayrim vaqtlarda ma‟lum bir kompozitsion tarkibda yordamchi moddalar biofaol
moddalarga, biofaol ingridientlar - yordamchi moddalarga aylanadi. 
Masalan, mannit tabletka dori turlarida to‗ldiruvchi, suyuq dori shaklida esa yumshatuvchi 
vazifasini bajaradi.
 
Dori preparatlarida biofaol moddalar bilan yordamchi moddalar o‗rtasida aniq chegara 
qo‗yish mumkin emas, shuning uchun zamonaviy farmatsiyada yangi dori vositalarini 
yaratayotganda quyidagi talabni oldinga olib chiqmoqda: 
dorilarning terapevtik samaradorligiga 
yordamchi moddalarnig ta‟sir etish darajasini aniqlash
. Boshqacha aytganda, yordamchi 
moddalar ko‗r-ko‗rona emas, balki aniq (konkret) individual substansiya bilan qo‗llanilishi 
kerak.