Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi biofarmatsiya

Mavzuning ahamiyati:
Ko‗z uchun mo‗ljallangan dori shakllari tayyorlashda erituvchi 
muhitning turi, dorivor modda, dorivor moddani eritish, sterilizatsiya vaqtlarini tanlash.

---

131 
Nazorat savollari** 
1. Ko‗z uchun mo‗ljallangan dori shakllarini tayyorlashda (surtma uchun) asos turi, erituvchi 
muhit va in‘eksiya uchun suvga qo‗yilgan talablar 
2. Ko‗z surtmalariga emulgator lanolin qo‗shishdan maqsad nima? 
3. Dori shakllarini biosamaradorligini aniqlashda zamonaviy usullar 
4. Ko‗z dor shakllariga qo‗yilgan talablar 
**
Nazorat savollairning muxokamasini zamonaviy pedagogik texnologiyalarning 
―Aqliy 
xujum‖ uslubidan
foydalanib o‗tkaziladi.
Mustaqil tayyorlash uchun savollar** 
1. In‘eksion eritmalarni biofarmatsevtik tahlil usullari haqida ma‘lumotlarni daftarda aks 
ettirish. 
2. in vitro usuliga oid ko‗rsatmalar va talablar qaysi adabiyotlarda aks ettirilgan. 
**Mustaqil 
tayyorlash 
uchun 
savollar 
muxokamasi 
zamonaviy 
pedagogik 
texnologiyalarning 
―Loyiha‖ metodi
”
grafik organayzer uslubi buyicha olib boriladi.
Mazkur metod mavjud nazariy bilimlar va amaliy tajribalarni tahlil qilish, taqqoslash 
asosida muammoni hal etish yo‗llarini topishga, bilimlarni mustahkamlash, takrorlash, 
baholashga, mustaqil, tanqidiy fikrlashni, nostandart tafakkurni shakllantirishga mo‗ljallangan. 
Uslubiy ta‘minot va mashg‗ulot jixozlanishi:
mavzuga oid tarqatma materiallar, uslubiy 
qo‗llanma, adabiyotlar, ma‘ruza matni, internet ma‘lumotlari, mavzu bo‗yicha prezentatsiya. 
Asosiy matn 
 
Ko‗z dorilari tomchi, namlama va surtma dori shaklida ishlatiladi. Ko‗z shilliq pardasining 
tashqi ta‘sirga sezgirligini hisobga olgan holda, ko‗z dorilariga qator talablar qo‗yiladi: ular turli 
mexanik aralashmalardan tozalangan, izogonik, turg‗un va steril bo‗lishi kerak. Ko‗z dori 
shakllari aseptik sharoitda boks xonada, ste rillangan idish, steril erituvchi va yordamchi 
vositalar dan foydalangan holda tayyorlanadi. Ayrim ko‗z tomchilari sgerillanadi. Eritmalarni 
sterillash ko‗rsatmasi XI DFda, O‗zR Sog‗ liqni saqpash vazirligi tomonidan chiqarilgan 195, 
198-sonli buyruqparda va in‘eksion eritmalarni sgerillash jadvalida keltirilgan. Ko‗z tomchilarini 
tayyorlash bo‗yicha ko‗rsatma XIDF ning umumiy maqolasida keltirilgan («Ko‗z tomchilari» 
138-bet). Ko‗z tomchilari hajmi kamligini inobatga olib, ularni mexanik iflosliklardan tozalash 
uchun oldin dorimoddalari va yordamchi modsalar bir qism in‘eksiya uchun ishlatiladigan suvda 
eritilib (filtr qog‗oz va paxta tampon oldindan in‘eksiya uchun ishlatiladigan suvda yuvilgan 
bo‗ladi) va uni filtrdan o‗tkazilib, keyin qolgan suvni shu filtr orqali o‗tkaziladi. Ko‗ztomchisini 
2 yoki 3-sonli sterillangan shisha filtrdan o‗tkazish maqsadga muvofiqdir, chunki ular suyuqlikni 
o‗ziga shimib olmaydi. Sterillangan quruqyordamchi idishga 6 ml sterillangan in‘eksiya uchun 
ishlatiladygan suvdan olib, unda 0,1 g pilokarpin gidroxlorid va 0,07 g natriy xlorid eritiladi. 
Eritma bemorga beriladigan idishga filtrlab solinadi (filtr sterillangan in‘eksiya uchun 
ishlatiladigan suvda yuviladi). Eritmani tozaligi 195-sonli Sog‗liqni saqlash vazirligi tomonidan 
chiqarilgan buyruq asosida tekshiriladi. Lozim bo‗lsa uni qayta filtrlanadi. Tayyor eritmaga filtr 
orqali qolgan 4 ml erituvchi qo‗shiladi. Bemorga beriladigan shisha idish rezinatiqin va ustidan 
alyumin qalpoqcha bilan mahkam berkitiladi. Pilokarpin gidroxlorid eritmasi to‗yingan bug‗ 
bosimi ostida daqiqa davomida sterillanadi (195-sonli Sog‗liqni saqlash vazirligi tomonidan 
chiqarilgan buyruq). Atropin sulfat, skopolamin gidrobromid, dikain, efedrin gidroxlorid va 
boshqa modsalardan ko‗z tomchilari yuqorida keltirilgan eritmaga o‗xshash tayyorlanadi.