Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi biofarmatsiya

Uslubiy  ta’minot  va  mashg‘ulot  jihozlanishi:
  mavzuga  oid  tarqatma  materiallar,  uslubiy 
qo‘llanma, adabiyotlar, ma’ruza matni, internet ma’lumotlari, mavzu bo‘yicha prezentatsiya. 
Asosiy matn 
Emulsiya  (Emulsa.  Emulsiones)  –  dispers  faza  va  dispers  muhitdan  tashkil  topgan 
mikrogeterogen  sistema  bo‘lib,  bir-birida  juda  kam  yoki  mutlaqo  erimaydigan  suyuqliklar 
aralashmasiga aytiladi.
 
        Emulsiyalarning  fizik,  kimyoviy  va  mikrobiologik  turg‘unligi  muammolari  bu  dori  turi 
texnologiyasida asosiy hisoblanadi.  
      Emulsiyalar  turg‘unligi  emulgatorlarning  tabiatiga,  dispers  muhitga  va  moyli  fazaga,  moy, 
suv  va  emulgator  nisbatiga,  tayyorlash  texnologiyasiga,  uni  ishlatish  usuliga,  emulgatorlarni 
(YUFM,YUMB  va  boshq.)  bog‘liq  bo‘ladi.  Qo‘yilgan  maqsadlardan  kelib  chiqib,  emulsiyalar 
tarkibidan  dori  moddasi  tez  va  to‘liq  ajralish  qobiliyatiga  ega  bo‘lishi  yoki  ta’siri  uzaytirilgan 
bo‘lishi  lozim.  Yuqoridagi  bu  omillar  emulsiyalar  tarkibini  va  texnologiyasini  ishlab  chiqishda 
hisobga olinishi zarur.  Bunda  YUFMlarning va erituvchilarning dorilarning biosamaradorligiga 
ta’siri bo‘lishi mumkinligini unutmaslik lozim. Masalan, propilenkglikol, polietilenoksid (PEO), 
dimetilsulfoksid,  glitserin  membrananing  struktura  holatiga  va  ichki  to‘qima  suviga  ta’sir 
ko‘rsatadi.  Glyukokortikoidli  retseptorlar  eritmaning  ionli  kuchiga,  kalsiy  va  magniy  ionlari 
konsentratsiyasiga, xelat moddalarga, glitseringa sezgir bo‘lishadi. Ya’ni yordamchi moddalarni 
qo‘shish so‘rilishni va terapevtik ta’sirni kuchaytirishi yoki pasaytirishi mumkin. 
        Emulsiyalarni 
YUFMlarning 
alohida  guruhlari  bilan  turg‘unligi  oshirilganda 
emulsiyalarning  dispersligi,  turg‘unligi,  solishtirma  elektr  o‘tkazuvchanligi  m/s  va  s/m 
emulgatorlarini  gidrofil-lipofil  balansiga  bog‘liq  ekanligi  aniqlangan.  Gidrofil-lipofil  balansli 
emulgatorlar nomenklaturasi juda kam. Shunga qaramasdan emulsiyalar tarkibini kritik gidrofil-
lipofil balansi asosida aniqlash eng asosiy va ko‘p qo‘llaniladigan usullar qatoriga kiradi. 
• кучли томонлари