Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi biofarmatsiya

Shilliq qavat va teriga surtish uchun mo‘ljallangan dori vositalari  
Reja: 
1.
 
Yumshoq dorilar haqida tushuncha 
2.
 
Shilliq qavat va teriga surtish uchun mo‘ljallangan dori vositalari  
 
Asosiy matn 
Yumshoq dori turlaridan linimentlar, surtmalar, kremlar,gellar va pastalar inson 
organizmi 
yuzasiga
 qo‘yiladigan dori turlariga kiradi 
Yumshoq  dori  turlari,  xususan  rektal  dori  shakllari  alohida  va  sistemali  ta’sir  ko‘rsatishi 
mumkinligi  biofarmatsevtik  nuqtai  nazardan  ahamiyatli  hisoblanadi.  Rektal  yo‘l  bilan 
suppozitoriylardan  tashqari  surtmalar,  klizmalar,  turli  tamponlar,  ko‘piklar,  kapsulalar  va 
boshqalar  organizmga  yuboriladi.  To‘g‘ri  ichak  shillig‘i  muhitining  pH  ko‘rsatkichi  7,6-7,9  ga 
teng. Shamollash davrida esa bu ko‘rsatkich 6,3-6,6 ga teng bo‘ladi. Shu sababli dori vositasi bu 
yerga  tushganida  muhitni  o‘zgartirib  yuborishi  mumkinligini  unutmaslik  lozim  bo‘ladi. 
Yuqoridagi  hollarda  dori  vositasining  to‘g‘ri  taqsimlanishi  va  so‘rilishini  boshqarish  uchun 
kerakli choralar ko‘rilishi talab etiladi. Rektal dori preparatlari tarkibiga kirgan YUFMlar ichak 
shilliq suyuqligi bilan o‘zaro ta’sirga uchrab yuza tarangligini pasaytiradi va bu bilan ichakdagi 

---

55 
 
to‘qimalar o‘tkazuvchanligini oshiradi. 
Ma’lumki ular asos va yordamchi moddalardan tashkil topgan bo‘ladi. 
 Yordamchi moddalar o‘zlarining funksional vazifalari bo‘yicha quyidagilarga bo‘linadi: 
-  yumshoq asos-tashuvchilar (vazelin, lanolin) 
-  suyuqlanish harorati va yopish 
-  qoqlikni oshiruvchilar 
-  gidrofob erituvchilar 
-  suv va gidrofil erituvchilar mulgatorlar 
-  gel hosil qiluvchilar 
-  antimikrob xususiyatli konservantlar 
-  antioksidantlar 
-  solyubilizatorlar 
-  muzlatuvchilar 
-  pH muhitni normallashtiruvchilar.  
Liniment,  surtma  va  kremlarda  eruvchan  dori  moddasining  asosiy  omillardan  biri  uning