Toshkent farmatsevtika instituti biotexnologiya kafedrasi

Мавзу Biotehnologiya sanoatida qo'llaniladigan bioreaktorlar.
Биореакторлар классификацияси

Биотехнологик жараёнларнинг асосий ускунавий элементини биореакторлар ёки ферментерлар ташкил қилади. Биореакторларнинг вазифаси микроорганизмларни ўстириш, биомасса йиғиш ва мақсадли махсулотни кўпайтиришдан иборатдир. Биореакторлар юқори сифатли пўлатдан ёки баъзида титандан ясалади. Биореакторнинг ички юзаси жуда силлиқлаштирилган бўлиши шарт.

Асосан ишлаб чиқаришда вертикал ферментёрлар ишлатилиб, улар ҳар хил ҳажмда (кичик ҳаждагиси 1 л дан 10 л гача, ўртача ҳажмдагиси 10 л 1000 л гача ва катта ҳажмдагиси 1000 л дан ортиғи) ишлатилади..
Биореакторлар 3 та асосий турга бўлинади:
1. Механик аралаштирувчи реакторлар;
2. Барботажли колонналар, бунда аралаштириш учун ҳаво ўтказилади;
3. Ташқи ва ишчи циркуляцияланувчи эрлфтли реакторлар


Биосинтез жараёнида кузатилиши шарт бўлган кўрсатгичлар:

2. 
   Ҳарорат:
   

Бактериялар − 28°С;
Актиномицетлар − 26-28°С;
Замбуруғлар − 24°С.
2. Тебратгични айланиш сони (ҳар хил микроорганизм учун ҳар хил, продуцентни кислородга бўлган муносабатидан келиб чиқади). Тебратгичлар 1, 2, 3, 5 қаватли қилиб ясалади.
3. Аэрация учун узатиладиган ҳавони сарфи;

4. 
   Ферментердаги босим;
   
5. 
   Муҳитни рН кўрсатгичи;
   
6. 
   Озуқа муҳитида эриган кислородни парциаль босими (кислород миқдори);
   

7. Ферментёрдан чиқишда СО2 ганзининг концентрацияси;
8. Биокимёвий кўрсатгичлар (озуқа муҳити таркибидаги компонентларни ишлатилиши);
9. Морфологик (цитологик) кўрсатгичлар: микроорганизмлар ҳужайраларини ривожланиши;
10. Бегона микроорганизларни бўлмаслиги;
11. Биосинтез жараёнида биологик фаолликни аниқлаш;
12. Кўпикни бўсувчи моддалар.
* Кўпикни босувчи моддалар сифатида, кўпинча ёғлар (балиқ, мойи, синтетик мойлар) ишлатилади. Ферментация жараёнида, микроорганизмларни метаболизми натижасида кўпик пайдо бўлади.