Тошкент фармацевтика институти

Biotsenoz xaqida ta‘limot Biotsenozlar (jamoalar) xaqida tushuncha 
 
O‗xshash sharoitga moslashib olgan va bitta joyning o'zida birga yashaydigan barcha 
tirik organizmlar yig‗indisi biotsenoz deyiladi. Chunonchi, O'zbekistonning qumli cho'llarida 
o'sadigan  barcha  o'simliklar  (saksovul,  quyonsuyak,  singren,  shuvoq,  qizilcha,  qandim,  ilak, 
qo‗ng‗irbosh  va  hokazolar),  yashaydigan  hayvonlar  (quyonlar,  toshbaqalar,  ilonlar, 
kaltakesaklar, echkiemarlar, kiyiklar, bo‗rilar, tulkilar va hasharot- lar), mikroorganizmlar shu 
mintaqaning biotsenoziga misol bo'la oladi. 
Biotsenoz  biogeotsenozning  tirik  qismidir.  Biotsenozda  yashaydigan  o'simliklar, 
hayvonlar  va  mikroorganizmlar  doim  bir-birlariga  ma‘lum  munosabatda  aloqada  bo'ladilar. 
Ularning ana shu munosabatlari hayot kechirish sharoitiga ham ta‘sir etib turadi. 

---

Yashash  sharoiti  bir  xil  bo'lgan  o'tloqlar,  o'rmonlar,  yaylovlar,  bot-  qoqlar, 
sug'oriladigan  ekinzorlar  va  sholipoyalar  ham  biotsenozga  misol  bo‗la  oladi.  Biotsenoz 
umumiy tabiiy kompleks biogeotsenozning tirik qismidir. Biotsenoz doim rivojlanib boradi va 
bu rivojlanish jarayoni odatda, uzoq vaqt davom etadi, bunda bir biotsenoz asta-sekin ikkinchi 
bir  biotsenozga  almashinadi.  Odamning  xo'jalik  faoliyati  biotsenozni  o*zi  uchun  foydali 
tamonga qarab o‗zgartirishi mumkin. 
Jamoa — Ekosistemasining tirik ajralmas qismi bo‗lib, ma‘lum bir hududni egallagan, 
bir-biriga o'zaro ta‘sir qo'rsatuvchi populatsiyalar yig'indisi hisoblanadi. 
Masalan,  emanlar  jamoasi  yoki  shuvoqlar  jamoasi  deganda  ana  shu  hududlarda  yashovchi 
barcha  o‗simliklar  va  hayvonlami  o'z  ichiga  oluvchi  tirik  organizmlar  jamoasini  e‘tiborga 
olib,  ularda  emanlar  va  shuvoqlar  us-  tunlik  qiladi.  Shu  sababli  bu  jamoalami  emanlar  yoki 
shuvoqlar jamoasi deb yuritiladi.