Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

Induksiya va deduksiya bir-biriga qarama-qarshi bo‘lgan, ammo 

o‘zaro bog‘liqlikdagi fikrlash usulidir.  Fikrning xususiy faktlardan

39

---

umumiy faktlarga  qarab  harakati  induksiya,  aksincha,  umumiy 

faktlardan xususiy faktlarga tomon  harakati deduksiya deb ata- 

ladi. Misol uchun, biz «А» korxonadagi ishchilar ish haqining oshiril- 

ganligi, boshqa sharoitlar o'zgarmagani holda, mehnat unumdorligi- 

ning oshishiga olib kelganligining guvohi bo‘ldik, deb faraz qilaylik. 

Bundan,  butun  iqtisodiy  tizim  uchun  tegishli  bo‘lgan  «ishchilar  ish 

haqining  oshirilishi,  boshqa  sharoitlar  o‘zgarmagani  holda,  mehnat 

unumdorligining oshishiga olib keladi», degan umumiy xulosa chiqa- 

rishimiz  induksiyadir.  Aksincha,  bunday  nazariy  qoidani  oldindan 

bilgan holda,  uning  turli tarmoqlar,  alohida korxonalardagi  amal  qi­

lish holatini aniqlashimiz va baholashimiz deduksiyani anglatadi.

Iqtisodiy jarayonlarni o ‘rganish va tahlil qilishda ikki tomonlama