Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

Iv = Id + Td + Zd

Ish  davri  -   ishlab  chiqarish  vaqtining  asosiy  tarkibiy  qismi- 

dir.  Bu  vaqt davomida mahsulot  mehnatning bevosita  ta’siri  ostida 

bo‘ladi. Ish davrining uzunligi ishlab chiqariladigan mahsulot xususi- 

yatiga, qo‘llaniladigan mehnatning miqdori va uning unumdorligi da- 

rajasiga bog‘liqdir.

Tanaffuslarni  tabiiy  jarayonlarning  mehnat  buyumlariga 

ta’sir  ko‘rsatish  zarurligi  va  tashkiliy  tavsifdagi  sabablar  taqo­

zo etadi. Birinchi holda, mehnat buyumlari u yoki bu darajada uzoq 

davom etadigan jismoniy, kimyoviy va biologik jarayonlarning ta’siri 

ostida bo‘ladi (quritish, achitish va shunga o‘xshash jarayonlar). Bun­

da mehnat jarayoni  qisman yoki to‘liq to‘xtaydi,  ishlab chiqarish ja­

rayoni  esa davom etadi.  Tashkiliy sabablarga ko‘ra tanaffuslar vaqti 

korxonalarning ish rejimi bilan,  shuningdek,  ishlab chiqarishni tash­

kil qilish xususiyatlari bilan belgilanadi.