Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

52 

0 ‘zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  Farmoni.  0 ‘zbekiston  Respub- 

likasining Xususiylashtirish, monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish 

davlat qo‘mitasini tashkil etish to‘g‘risida. PF-4483-son. 2012-yil 13-noyabr.

244

---

Tovar bozorida qaysi xo‘jalik yurituvchi subyekt yoki shaxslar gu- 

ruhi tovarining ulushi:

1) ellik va undan ortiq foizni tashkil yetsa;

2)  o‘ttiz besh foizdan ellik foizgacha hajmda b o iib , bunda quyi­

dagi shartlar:

xo‘jalik yurituvchi subyektning tovar bozoridagi ulushi kamida bir 

yil mobaynida barqaror bo‘lib turishi;

tovar  bozorida  boshqa  xo‘jalik  yurituvchi  subyektlarga  (raqo- 

batchilarga) tegishli ulushlaming nisbiy miqdorda bo‘lib turishi;

ushbu  bozorga  yangi  xo'jalik  yurituvchi  subyektlarning  (raqo- 

batchilaming)  kirishiga  imkoniyat  bo'lishi  shartlari  belgilangan 

b o isa, shu xo‘jalik yurituvchi subyektning yoki shaxslar guruhining 

mavqei ustun mavqe deb e ’tirof etiladi».53

Reyestrga olingan xo‘jalik yurituvchi  subyektlar o‘z mahsulotlari- 

ning  narx  (tarif)lari  yoki  rentabellik  darajalarini  Moliya  vazirligida 

yoki joylardagi moliya organlarida deklaratsiyadan o‘tkazishlari shart.

Respublikada monopoliyalar ro‘yxatiga kirgan korxona  (tarmoq) 

laming  bozordagi  mavqeini  tartibga  solishda  davlat  bir  qator  usul- 

lardan foydalanadi. Bu usullardan ikkitasini ajratib ko‘rsatish lozim:

1. 

Monopol mavqedagi korxonalar mahsulotlariga narxlaming eng 

yuqori darajasini yoki rentabellikning chegarasini belgilab qo‘yish.

2 . 0 ‘z monopol mavqeini suiiste’mol qilgan monopolistik birlash- 

malami b o iib  tashlash yoki maydalashtirish. Bu usul 0 ‘zbekiston Res- 

publikasining (2001-yil  6-dekabrdagi  310-II-sonli)  qonuni bilan tas- 

diqlangan  «Mas’uliyati  cheklangan  hamda  qo‘shimcha  mas’uliyatli 

jamiyatlar  to‘g ‘risida»  asosida  amalga  oshiriladi.  0 ‘zbekiston 

Respublikasining  «Iste’molchilaming  huquqlarini  himoya  qilish 

to‘g‘risida»  (1996-yil,  26-aprel)  qonuni  asosida  g ‘irrom  raqobatga, 

shu  jumladan  Respublika  bozorlariga  belgilangan  talablarga  javob 

bermaydigan tovarlami chiqarishga yo‘1 qo‘ymaydigan mexanizmni 

yaratishga ham alohida e’tibor beriladi. Tabiiy monopoliyalami dav­

lat y o ii bilan tartibga solish ular mahsulot (xizmat)lariga narxlar va 

tariflar darajasini,  shuningdek, taklif etiladigan tovarlar va xizmatlar 

turiga doir asosiy ko‘rsatkichlami belgilashni o ‘z ichiga oladi.