Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

deb pul muomalasi qonunlari buzilishi bilan bogliq holda qog‘oz 

pullaming  qadrsizlanishiga  aytiladi.  Bu  yerda  qog‘oz  pul  miq­

dorining nisbatan ortib ketib, uning qadrsizlanishiga pulning ortiqcha 

emissiya qilinishi, pul emissiyasi o‘zgarmasdan, uning aylanish tezli- 

gining  oshishi, muomaladagi pul miqdori o‘zgarmasa ham tovar ish­

lab chiqarish va xizmat ko‘rsatish hajmining kamayib ketishi, tovarlar 

va xizmatlar ijtimoiy qiymatining va, binobarin, narxining pasayishi 

va nihoyat, pul qiymatining pasayishi kabi omillar ta’sir qiladi. Mana 

shu  omillar  yana  bir bor  inflyatsiya -  tovarlar  narxining  o‘sishidir, 

degan ta’rifning to‘liq va yetarli emasligini ko‘rsatadi. Qog‘oz pullar 

inflyatsiyaga uchraganda uch xil narsaga nisbatan qadrsizlanadi:

1) oltinga nisbatan -  bu oltinning qog‘oz pullarda bozor narxining 

oshishida o‘z ifodasini topadi;

2) tovarlarga nisbatan -  bu tovarlar narxining oshishida o‘z ifoda­

sini topadi;

3) bardoshli chet el valyutalariga nisbatan -  bu chet el valyutalari- 

ga nisbatan milliy pul kursining tushib ketishida o‘z ifodasini topadi.

615

---

Real iqtisodiy hayotda barcha kishilar tomonidan har kuni tovar va 

xizmatlar sotib olinayotganligi uchun qog‘oz pullaming tovar va xiz­

matlarga nisbatan inflyatsiyasiga alohida e’tibor qaratiladi va adabiyot­

larda inflyatsiya darajasi narxlaming o‘zgarishiga qarab o‘lchanadi.

Inflyatsiya  narx  indeksi  yordamida  bazis  davrga  nisbatan 

o‘lchanadi. Narxlar indeksi joriy davrdagi iste’mol narxlarini ba­