Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

M l ... Mn pul agregatlari yoki tarkibiy qismi tushunchasidan foy­

dalaniladi. Barcha pul agregatlari yig‘indisi yalpi pul massasi yoki 

yalpi pul taklifini tashkil qiladi.

Bizning respublikamizda umumiy pul miqdori quyidagi (tarkib)lar 

asosida hisoblanadi:

M0 -  muomaladagi naqd (qog‘oz va metall) pullar.

M 1 = M 0 +

 aholining joriy hisob varaqlaridagi pul qoldiqlari, kor­

xonalarning  hisob  varaqlaridagi  pul  mablag‘lari,  banklardagi  talab 

qilib olish mumkin boigan pul omonatlari.

M 2 = Mj +

 tijorat banklaridagi muddatli omonatlar va jamg‘arma 

hisob varaqlaridagi pullar, ixtisoslashtirilgan moliyaviy muassasalar- 

dagi depozitlar va boshqa aktivlar. Mazkur agregat tarkibiga kiruvchi 

pul mablaglarini bevosita bir shaxsdan boshqa biriga o‘tkazish ham­

da  ayirboshlash bitimlarida  foydalanish mumkin  emas.  Ular  asosan 

jamg‘arish vositasi vazifasini bajaradilar.

M 3 = M2 + bank sertifikatlari + aniq maqsadli zayom obligatsiya- 

lari + davlat zayom obligatsiyalari + xazina majburiyatlari.

Bundan  ko‘rinadiki,  pul  massasining  har  bir  alohida  agregati 

o‘zining  likvidligi  darajasiga ko‘ra farqlanadi.  Likvidlik -  bu  turli

159 

Yusupov  R.  A.  Bozor munosabatlariga  o‘tish jarayonida  milliy  valyuta 

barqarorligini  ta ’minlashning  nazariy  asoslari.  I.f.n.  ...  dis.  avtoreferati.  -   Т., 

2001,  12-13-b.

609

---