Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

1. 

Bozorni qamrab olish darajasiga ko‘ra: 

sof monopoliya, oli- 

gopoliya va monopsoniya.

Sof monopoliya -  tarmoqdagi yagona ishlab chiqaruvchi yoki 

sotuvchining narx va ishlab chiqarish hajmini belgilashdagi yak- 

kahukmronlik holati hisoblanadi. 

0 ‘zbekistonda  sof monopoliya­

lar  sifatida  « 0 ‘zbekiston  havo  yo‘llari»  DAK,  « 0 ‘zbekiston  temir 

yo'llari»  DAK,  Toshkent  aviatsiya  ishlab  chiqarish  birlashmasini 

misol keltirish mumkin.  Darhaqiqat, ular o‘z tarmoqlaridagi tegishli 

faoliyatlaming yagona ishlab chiqaruvchisi va xizmat ko‘rsatuvchisi 

hisoblanadilar.  Shuningdek,  ba’zi  hollarda  tarmoqdagi  monopolist 

ishlab  chiqaruvchilar  sonining  ko‘payib  borishi  monopolistik  raqo­

bat  holatining  vujudga  kelishiga  sabab  bo‘ladi.  “Ta’kidlash  joizki, 

taraqqiyotimizning  hozirgi  bosqichida  faqat  uglevodorod  xomash- 

yosi, qimmatbaho va rangli metallar, uran xomashyosini qazib oladi- 

gan va  qayta  ishlaydigan korxonalami,  shuningdek,  tabiiy monopo­

liyalaming  strategik  infratuzilma  tarmoqlarini  -tem ir  va  avtomobil 

yo‘llari,  aviatashuvlar,  elektr  energiya  ishlab  chiqarish,  elektr  va 

kommunal tarmoqlarini to‘g ‘ridan-to‘g‘ri davlat boshqaruvida saqlab 

qolish maqsadga muvofiq, deb topildi”47