Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

si  yer,  otasi  mehnat”,  degan  qat’iy  ilmiy  xulosaga  keldilar.  Shuni 

aytish kerakki,  A.Smitning  «ko‘rinmas  qo‘l»  prinsipi  hozirgi  kunda 

juda  ko‘p  tilga  olinmoqda.  U  o ‘zining  «Xalqlar  boyligining  tabiati 

va sabablari to‘g‘risida tadqiqot» (1776) degan kitobida insonni faol- 

lashtiradigan asosiy rag‘bat xususiy manfaatdir deb ko‘rsatadi.  Inson 

o ‘z xususiy manfaatini amalga oshirishga, ya’ni foyda olishga intilib, 

mehnat taqsimoti sharoitida qandaydir tovar yoki xizmat turini yarata- 

di, boshqalarga yetkazib beradi, o ‘z kapitalini ko‘paytiradi va shu in- 

tilishda o‘zi bilmagan holda jamiyat taraqqiyotiga hissa qo‘shadi deb 

tushuntiradi. U kapital, mehnat, tovar, ishchi kuchi va boshqa resurs­

laming  erkin  harakatini  ta’minlash  prinsipini  ilgari  suradi.  Ushbu 

maktabning  «klassik»  deb  nom  olishiga ulaming  quyidagi  yutuqlari 

sabab bo‘ldi.

Birinchidan, A.Smit va D.Rikardo iqtisodiyotni o ‘rganishga ilmiy 

yondashuv  beradigan  tadqiqot  usullarini  ishlab  chiqdi  va  muvaffa- 

qiyatli qo‘lladilar. Aynan ana shu usullar yordamida ular merkantilist- 

laming «boylikning manbai -  savdo» degan g‘oyasining to‘g‘ri emas- 

ligini isbotladilar.

4