Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

aholini  ijtimoiy  himoyalash  ehora-tadbirlari 

quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha amalga oshirildi:

birinchi yo‘nalish 

-  narxlar erkinlashtirilishi va pulning qadrsiz- 

lanish  darajasi  ortib  borishi  munosabati  bilan  daromadlaming  eng 

kam va o ‘rtacha darajasini muntazam oshirib borish;

ikkinchi  yo‘nalish 

-  Respublikaning  ichki  iste’mol  bozorini  hi­

moya qilish hamda oziq-ovqat mahsulotlari  va sanoat mollari asosiy 

turlari iste’molini muayyan darajada saqlab turish;

uchinchi  yo‘nalish 

-   islohotlaming  dastlabki  bosqichida  aholi- 

ning kam ta’minlangan qatlamlarini  ijtimoiy himoyalash va qo‘llab- 

quwatlash.

Respublika  uchun  ijtimoiy  himoyalash  tizimini  tanlab  olishda 

xalqning uzoq yillar davomida qaror topgan ma’naviy ahloqiy qadri- 

yatlari,  turmush  tarzi  va  dunyoqarash  xususiyatlari  hisobga  olinadi. 

Shunday  qilib,  islohotlaming  barcha  yo‘nalishlari  mavjud  iqtisodiy 

tizimning  izchillik  bilan  bozor  iqtisodiyotiga  o‘sib  o ‘tishiga  qara- 

tildi.  Bu islohotlar 0 ‘zbekistonning  mustaqilligini  iqtisodiy jihatdan 

ta’minlash,  uni  iqtisodiy jihatdan  rivojlangan  va  xalqaro  miqyosda 

obro‘-e’tiborli mamlakatga aylantirishga xizmat qildi.

Islohotlami chuqurlashtirish, mamlakatni modemizatsiyalash aso­

sida taraqqiyotni jadallashtirish bugungi  kunning muhim bosqichiga 

aylanmoqda.

Xulosalar

1.  Bozor  iqtisodiyotiga  o ‘tish  davrining  umumiy  mazmuni  iqti­

sodiy munosabatlaming alohida unsurlarini isloh qilish yoki iqtisodiy 

siyosatga tuzatishlar kiritish emas, balki butun iqtisodiy munosabatlar 

tizimini o‘zgartirishdan iboratdir.

2.  0 ‘tish  davri  quyidagi  mezonlar  bilan  tavsiflanadi:  sikllilik 

(jamiyatda  u  yoki  bu  tarkibiy  o ‘zgarishlaming  qaytarilib  turishi),

189

---

beqarorlik  (jamiyatda  mavjud  b o ig an   turli  kuchlaming  kurashi  va 

o‘zaro  ta’siri),  muqobillik  (islohotlar  va  rivojlanish  yoilarini  tan- 

lash  imkoniyati),  tarixiylik  (eski  tizimning  yo‘qolib  ketishi,  o ‘miga 

boshqa tizimning vujudga kelishi, uning rivojlanishi).

3.  0 ‘zbekistonning  bozor  iqtisodiyotiga  o‘tishda  tanlagan  y o ii

-   o ‘ziga  xos  madaniy,  tarixiy,  iqtisodiy  va  tabiiy  xususiyatlarini 

hamda bu yoidagi jahon tajribasini hisobga olgan holda revolyusion 

to‘ntarishlarsiz, ijtimoiy to‘qnashuvlarsiz, ijtimoiy himoyani kuchay- 

tirgan holda asta-sekinlik, lekin qat’iyatlilik bilan bosqichma-bosqich 

rivojlangan bozor iqtisodiyotiga o ‘tishdan iboratdir.

4. Iqtisodiy islohotlar -  bu bozor munosabatlarini shakllantirishga 

qaratilgan  chora-tadbirlar  majmuidir.  Iqtisodiy  islohotlardan  ko‘zda 

tutilgan  maqsad  mamlakat  aholisi  uchun  yashash  va  xo‘jalik  faoli­

yati yuritishning eng yaxshi sharoitlarini yaratish, ulaming m a’naviy- 

axloqiy yetukligiga erishish,  iqtisodiy,  ijtimoiy-siyosiy barqarorlikni 

ta’minlashdan iborat.

5.  Iqtisodiy islohotlaming bosh bo‘g‘ini mulkchilik munosabatla­

rini tubdan o‘zgartirishdir,  chunki  shu orqali ko‘p ukladli iqtisodiyot 

va raqobatlashish muhiti  shakllantiriladi hamda bozor iqtisodiyotiga 

o‘tishning shart-sharoitlari vujudga keltiriladi.

6.  Respublikada bozor iqtisodiyotiga o ‘tish davrida,  iqtisodiyotni 

rivojlantirish borasida bir qator vazifalar turadi.  Bular xususiylashti­

rish  va  raqobatchilik  muhitini  shakllantirish  jarayonlarini  chuqur­

lashtirish;  makroiqtisodiy  barqarorlikka  erishish;  milliy  valyutani 

mustahkamlash;  iqtisodiyot  tarkibiy  tuzilishini  tubdan  o ‘zgartirish; 

ijtimoiy kafolatlari kuchli b o igan demokratik davlatni shakllantirish 

vazifalaridir.

7. 0 ‘tish davrida olib borilayotgan iqtisodiy islohotlami keng aho- 

li  qatlamlari tomonidan  qoilab-quvvatlanishining  asosiy  sharti  islo­

hotlaming ijtimoiy yo‘naltirilganligidir.

8.  Milliy  taraqqiyotimizning  hozirgi  pallasida  mamlakatimizni 

isloh  etish  va  modernizatsiyalash  jarayonlari  yanada  kuchaytirilib, 

pirovard strategik maqsadimiz -  ijtimoiy yo ‘naltirilgan bozor iqti­

sodiyotiga asoslangan ochiq demokratik davlat barpo etish va fuqaro- 

lik jamiyatini shakllantirish yoiidagi harakatlar izchil ravishda amal-

190

---

ga  oshiriladi.  Modemizatsiya juda  keng  tushuncha  bo‘lib,  bugungi 

kunda  uni  jamiyat  hayotining  turli  jabhalarini  tubdan  o ‘zgartirish, 

yangilash, bu borada taraqqiyotni jahondagi mavjud ilg‘or andozalar 

tomon yo‘naltirish va takomillashtirish jarayonlarining majmui  sifa­

tida ifodalash mumkin.