Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

absolyut (mutloq) qo‘shimcha mah­

sulot 

deyiladi.

Ish  kuni  o‘zgarmaganda  zaruriy  ish  vaqtini  kamaytirib, 

qo‘shimcha ish vaqtini ko‘paytirish  evaziga  olingan  qo‘shimcha 

mahsulot  esa  nisbiy  qo‘shimcha mahsulot  deb  ataladi. 

Masalan, 

ish  kuni  davomiyligi  8  soat  hajmida  qolgani  holda,  mehnat  unum- 

dorligi va intensivligini oshirish hisobiga zaruriy mahsulot yaratishga 

sarflanishi  kerak bo‘lgan  vaqt  4  soatdan  3  soatga  tushirildi,  deb  hi­

sob laylik.  Bunda  qo‘shimcha mahsulot yaratishga sarflangan vaqt  5 

soatga yetadi, ya’ni nisbiy qo‘shimcha mahsulot hajmi ortadi.

Hozircha bizning iqtisodiy amaliyotimizda (statistik, buxgalteriya 

hisoblarida)  zaruriy  va  qo‘shimcha  mahsulot  hisoblanmaydi.  Lekin 

ulaming miqdorini, o‘sishi va kamayishini hamma darajalarida hisob- 

kitob qilish mumkin.  Buning uchun ulami hisoblash usullarini ishlab 

chiqish zamr.

62

---