yanada qulay shart-sharoitlar yaratish maqsadida tashkil etilmoqda.
Yuqorida ta’kidlangan agrar islohotlami amalga oshirish va uni
yanada chuqurlashtirishning barcha yo‘nalishlari respublikaning xu-
susiyatlari va bozor iqtisodiyoti talablaridan kelib chiqadi.
Xulosalar
1. Qishloq xo‘jaligida takror ishlab chiqarishning muhim xu-
susiyatlaridan biri shundaki, bu yerda ishlab chiqarish jarayoni bevo
sita tirik mavjudotlar - yer, o‘simlik, chorva mollari bilan bogiiq
boiadi va tabiiy qonunlar iqtisodiy qonunlar bilan bogianib ketadi.
Bunda yer mehnat quroli va mehnat predmeti sifatida qatnashadi.
yerning boshqa ishlab chiqarish vositalaridan farqi shundaki, undan
foydalanish jarayonida u yeyilmaydi, eskirmaydi. Aksincha, agar un
dan to‘g‘ri foydalanilsa, uning unumdorligi oshib boradi.
2. Qishloq xo‘jalik korxonalarida ham asosiy kapital turli xil
traktorlar, mashinalar, transport vositalari, bino, inshootlar, ko‘p yil-
lik daraxtlar, mahsuldor chorva hamda ish hayvonlari, shuningdek,
xizmat muddati bir yildan ortiq boigan turli xil asbob-uskunalardan
tashkil topadi.
3. Qishloq xo ‘jaligida muhim ishlab chiqarish vositasi hisoblan-
gan yer pul bilan baholanmasligi, ya’ni qiymati oichanmasligi tufayli,
kapital qiymati tarkibida hisobga olinmaydi. Qishloq xo‘j aligida mavjud
boigan asosiy kapitalning ayrim turlari masalan, ko‘p yillik daraxtlar,
mahsuldor chorva, ish hayvonlari, sug‘orish inshootlari va boshqalar
sanoat tarmoqlarida boimaydi. Bundan tashqari, ishlab chiqarish vosi
talari hisoblangan binolar, sug‘orish inshootlari va boshqalar ishlab
chiqarish natijasini oshirishga faol ta’sir o‘tkazadi, sanoat tarmog‘ida
esa ular birmuncha sustroq va bilvosita ta’sir o‘tkazadi.
4. Agrar munosabatlaming asosini renta munosabatlari tashkil
qiladi. Renta munosabatlari yer egasi va uni ijaraga olib foydalanuv-
chi (tadbirkor) o‘rtasida mazkur yerdan olinadigan foydani taqsim
lash borasida sodir boiadigan munosabatlardan iborat boiadi. yer
rentasi yer egaligini iqtisodiy jihatdan amalga oshirish (realizatsiya
qilish)ning shaklidir.
5. Hozirgi vaqtda mamlakatimizda qishloq xo‘jaligi korxo-
?-
391
nalarining muhim va asosiy shakli fermer xo‘jaliklari bo‘lib, ulami
rivojlantirishga e’tibor kuchaytirilmoqda.
6. Hozirgi paytda turli mamlakatlarda vujudga kelish sabablari
va shart-sharoitlariga qarab renta quyidagi turlarga ajratiladi: abso
lyut yer rentasi, differensial (tabaqalashgan) renta I va differensial
renta II, monopol renta, qazilma boyliklar, qurilishlar joylashgan yer-
lardan olinadigan renta.
7. Agrosanoat majmuasi (ASM) - bu qishloq xo‘jalik mahsu
lotlari yetishtirish, uni saqlash, qayta ishlash va iste’molchilarga yet
kazib berish bilan shug‘ullanuvchi iqtisodiyot tarmoqlari birikmasidir
va agrosanoat integratsiyasining bir ko‘rinishidir. ASM to‘rtta sohani
o‘z ichiga oladi. Birinchi soha - qishloq xo‘jaligiga ishlab chiqarish
vositalari yetkazib beradigan sanoat tarmoqlari, shuningdek, qishloq
xo‘jaligiga ishlab chiqarish texnika xizmati ko‘rsatish bilan band
bo‘lgan tarmoqlar; ikkinchi soha - qishloq xo'jaligining o‘zi; uchin
chi soha - qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini iste’molchiga yetkazib
berishni ta’minlaydigan tarmoqlar (tayyorlash, qayta ishlash, saqlash,
tashish, sotish); to‘rtinchi soha - qishloq aholisi hayoti va faoliyati
ning umumiy sharoitlarini ta’minlaydigan infratuzilma (yo‘l-transport
xo‘jaligi, aloqa, moddiy-texnika xizmati, maishiy xizmat ko‘rsatish,
mahsulotni saqlash tizimi, ombor va tara xo‘jaligi).
8. Tadbirkorlik faoliyatining qishloq xo‘jalik sohalaridagi
shakli agrobiznes ko‘rinishida namoyon bo‘ladi. Agrobiznes tushun-
chasiga qishloq xo‘jaligi bilan bog‘liq bo‘lgan biznes turlari kiriti-
ladi. Bu qishloq xo‘jaligiga texnika yetkazib berish, ta’mirlash xiz
matlari ko‘rsatish, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini qayta ishlash va
iste’molchilarga yetkazib berish bilan bog‘liq bo‘lgan tadbirkorlik
faoliyatidir. Agrobiznes faoliyatining maqsadi iste’mol bozorini yetarli
miqdorda sifatli qishloq xo‘jalik mahsulotlari, sanoatni esa xomashyo
bilan uzluksiz ta’minlash orqali foyda ko‘rishdan iborat.
Do'stlaringiz bilan baham: 
