Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

Iqtisodiy  kategoriya  -   barqaror  takrorlanib  turadigan,  iqti­

sodiy jarayonlar  va  real  hodisalarning  ayrim  tomonlarini  ifoda 

etuvchi ilmiy-nazariy tushuncha.

Iqtisodiy kategoriya (ilmiy tushuncha) lar alohida kishilar tomoni­

dan o ‘ylab topilmagan, balki real iqtisodiy hodi salami ifoda etadigan 

ilmiy tushuncha bo‘lib,  ilmiy fikrlash  tafakkur mahsulidir.  Masalan, 

bozor,  kapital,  ishchi  kuchi,  iqtisodiy  muvozanat,  moliya,  kredit  va 

boshqalar  shular  jumlasidandir.  Iqtisodiy  qonunlar  bilan  iqtisodiy 

kategoriyalaming  farqi  shundaki,  birinchisi  iqtisodiyotning  turli 

bo‘g‘inlari,  sohalari,  bo‘laklari  orasidagi  bog‘liqlikni,  ulaming  biri 

o ‘zgarsa,  albatta,  ikkinchisi ham o‘zgarishi mumkinligini ko‘rsatadi. 

Iqtisodiy kategoriya (ilmiy tushuncha) lar esa iqtisodiy hodisalaming

34

---

bir tomonini,  uning mazmunini  ifoda etadi.  Masalan,  narx,  talab  de­

gan tushunchalar orqali biz eng avvalo bu tushunchalaming iqtisodiy 

mazmunini tushunib olamiz.  Talab qonuni orqali esa,  talab hajmi bi­

lan narx o ‘rtasidagi aloqadorlikni bilib olamiz.

Umuman  olganda,  iqtisodiy  qonunlar  va  kategoriyalar bir-birlari 

bilan bog‘liq bo‘lib, ular bir-birini to‘ldiradi. Ular birgalikda iqtisodiy 

taraqqiyot jarayonlarini aks ettiradi.