Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

Oligopoliya sharoitida narxning shakllanishi. Oligopoliya sha­

roitida  narxning shakllanishi tarmoqdagi tovar ishlab  chiqamvchilar 

tomonidan qo‘llaniluvchi  «ergashish» hamda «inkor etish» xatti-ha- 

rakatlari orqali izohlanadi.

«Ergashish»  holatida  bir  oligopolist  tomonidan  narx  bo‘yicha 

qilingan  o‘zgarish  (narxning  pasayishi  yoki  oshirilishi)ga  qolgan 

oligopolistlar tomonidan ham  ergashish,  ya’ni  shunday  o‘zgarishlar 

qilish  kuzatiladi.  Odatda,  bozorda  o‘z tovarlariga narxni pasaytirish 

orqali  iste’molchilari  soni  hamda  sotish  hajmini  oshirishga  qaror 

qilgan  oligopolist xatti-harkatiga javoban  qolgan  oligopolistlar ham

266

---

narxlami  pasaytiradilar.  Natijada  narxning  umumiy  pasayishi  ro‘y 

berib,  bozordagi  ulush  oldingi  holda  qoladi,  ya’ni  oligopolistning 

xatti-harakati samara bermaydi.

«Inkor  etish»  holatida  bir  oligopolist  tomonidan  narx  bo'yicha 

qilingan  o‘zgarish  (narxning  pasayishi  yoki  oshirilishi)ga  qol­

gan  oligopolistlar  tomonidan  inkor  etish,  ya’ni  hech  qanday javob 

o‘zgarishlari qilmaslik kuzatiladi. Ko'pincha bunday holat oligopolist 

tomonidan  o‘z tovariga narxni  oshirgan  chog‘ida ro‘y beradi,  ya’ni 

qolgan  oligopolistlar  tovarlari  narxlarini  oshirmaydilar.  Natijada 

narxni  oshirgan oligopolist  o‘z  iste’molchilarini  yo‘qotib,  bozordan 

siqib chiqariladi. Yuqorida bayon etilgan holatlar natijasida oligopo­

list firmaning talab egri chizig‘i «siniq egri chiziq» ko‘rinishini oladi 

(9.7-rasm).  Bunday  holatni  birinchi  bo‘lib  XX  asming  40-yillarida 

amerikalik iqtisodchi P.Suizi tavsiflab bergan.

P