Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

Qarz majburiyatlari bozorida 

pul vaqtincha qarzga olinadi va shaxsiy iste’mol uchun ishlatila- 

di. Kapital (mulk) bozorida jamg‘arishga qo‘yilgan puldan daro­

mad olish  huquqi sotiladi va sotib olinadi. 

Bu bozorda m ablagiar 

kapital sifatida ishga solinib, foyda keltiradi.  Shuni hisobga olib kapi­

tal bozorini ikkita bo‘g ‘inga ajratish mumkin: ssuda kapitali bozori va 

qimmatli  qog‘ozlar bozori. 

Ssuda  kapitali bozori -  pul shaklidagi 

kapitalning foiz toiash  sharti bilan qarzga berish bo‘yicha oldi- 

sotdi munosabatidir. 

Bu bozorda asosan davlat va banklaming qisqa 

muddatli majburiyatlari muomalada boiadi.

Qimmatli  qog‘ozlar  bozori  -   turli  ko‘rinishdagi  qimmatli 

qog‘oz!ar (aksiya, obligatsiya, veksel, chek, depozit kabilar) ning 

oldi-sotdi  munosabati. 

Mazkur  bozor  amalda  fond  biijalari,  auk- 

sionlar va banklardan  iborat b o iib ,  unda broker va  dilyerlar vosita- 

chilik  qiladi.  Qimmatli  qog‘ozlaming  harakati  xususiyati  bo‘yicha 

moliya bozori birlamchi va ikkilamchi  (hosila) bozorlarga boiinadi. 

Birlamchi  bozorda  yangi  nusxadagi  qog‘ozlar  sotiladi  va  sotib  oli­

nadi,  ikkilamchi bozorda oldin chiqarilgan qimmatli  qog‘ozlar hara-

166

---

kat qiladi.  Birlamchi bozorda qimmatli  qog‘ozlar sotilsa,  ikkilamchi 

bozorda  qayta  sotiladi.  Iqtisodiyot  uchun  qimmatli  qog‘ozlaming 

ikkilamchi  bozori  favqulodda  muhim  ahamiyatga  ega.  U  xo‘jalik 

subyektlari  o ‘rtasida moliyaviy  vositalaming  erkin harakat  qilishini 

ta’minlaydi.  Shu  sababli  ham  0 ‘zbekiston  Respublikasini  yanada 

rivojlantirish  bo‘yicha  harakatlar  strategiyasida  “sug‘urta,  lizing  va 

boshqa moliyaviy xizmatlaming hajmini ulaming yangi turlarini joriy 

qilish va sifatini oshirish hisobiga kengaytirish,  shuningdek fond bo- 

zorini  kapitalni  jalb  qilish  hamda  korxona,  moliyaviy  institutlar  va 

aholining erkin resurslarini joylashtirishdagi muqobil  manba sifatida 

rivojlantirish”ga33  katta ahamiyat berilmoqda.