Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

17.3-rasm. Real mahsulot o ‘sishini aniqlab beruvchi omillar

Amaliy hayotda iqtisodiy o‘sishni qisman susaytirib turuvchi omil­

lar ham mavjud bo‘ladiki, ular mehnat muhofazasi,  atrof-muhitning 

ifloslanishi kabi holatlar natijasida kelib chiqadi. Keyingi yillarda res­

publikamizda davlat tomonidan atrof-muhit ifloslanishining oldini ol­

ish,  xodimlar  mehnat  sharoitini  yaxshilash  va  sog‘lig‘ini  muhofaza 

qilishni  tartibga  solishda  muhim  tadbirlar  amalga  oshirildi.  B u o ‘z 

navbatida  iqtisodiy  o‘sish  sur’atining  susayishiga  ta’sir  ko‘rsatadi. 

Chunki bunday tadbirlami amalga oshirish tegishli xarajatlami taqozo 

qiladi.  Shu  orqali  mehnat unumdorligini  oshirish,  iqtisodiy  o‘sishni 

ta’minlash uchun zarur boigan mablaglar boshqa tomonga jalb qili­

nadi.  Bu albatta kishilar  sog‘lig‘i va hayoti uchun zarur boigan da- 

rajalardir.

Hozirda  0 ‘zbekistonda  iqtisodiy  o‘sish omillaridan  imkon  qadar 

samarali  foydalanishga  e’tibor  qaratilgan.  Ayniqsa,  iqtisodiyotda 

ishchi kuchining  samarali bandligini ta’minlash bu boradagi muhim 

yo‘nalishlardan hisoblanadi. Har yili iqtisodiyotda yangi ish o‘rinlari 

yaratib  borilmoqda.  Masalan,  ishlab  chiqarishni  modemizatsiya  qi­

lish va yangilash, transport va muhandislik-kommunikatsiya infratuzil- 

masini rivojlantirish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni taraqqiy

491

---

ettirishni  qoilab-quwatlash  dasturlarini  amalga  oshirish  natijasida 

ishchi kuchi bandligi darajasini oshirish va tarkibini yanada takomil­

lashtirish  mumkin.  Bu  esa  mamlakatimizda  iqtisodiy  o‘sishning 

yuqori sur’atlarini ta’minlashga zamin yaratadi.

Mamlakatimizda  ishchi  kuchiga  talabning  oshishi  bo‘yicha  iqti­

sodiy  tadbirlardan  eng  asosiysi  iqtisodiyot  tarmoqlarida  tarkibiy 

o‘zgarishlami  amalga  oshirishdir.  Bunga  eng  awalo  mulkchilik 

shakllarini  rivojlantirish,  mehnat  unumdorligini  oshirish,  yangi  ish 

joylarini yaratish,  ish vaqtidan unumli foydalanish,  ishlovchilaming 

moddiy  va  ma’naviy  manfaatdorligini  ko‘tarish,  soliqlami  oqilona 

belgilash orqali erishiladi.

Muhim  iqtisodiy  tadbirlar  majmuasiga  qayta  ishlash  sanoati  va 

xizmat ko‘rsatish sohalarida yangi ish joylarini yaratish, ishlab chiqa­

rishni  kengaytirishga  davlat  tomonidan  imtiyozli  kreditlar  berish, 

ilg‘or texnologiyalami tadbiq etish, bozor sharoitida qishloq xo‘jaligi 

ishlab chiqarishi va qayta ishlash sanoati tarmoqlarining asosiy mah- 

sulotlariga  davlat  buyurtmasini  belgilash,  kichik biznes  hamda  xu­

susiy tadbirkorlikni  rivojlantirish  va ijtimoiy  ishlami  mablag4  bilan 

ta’minlash kiradi.

Bu  tadbirlar  qo4shimcha  ish joylarini  tashkil  qilishda  eng  kam 

investitsiyani  nazarda  tutadi  va  ishchi  kuchiga  talabni  oshirishda 

muhim  o4rin  egallaydi.  Kichik  biznes  va  xususiy  tadbirkorlikning 

rivojlanishini mablagiar bilan ta’minlashning manbalari boiib  ma­

halliy  byudjet,  bandlikka  ko‘maklashish  jamg4armasi  mablag‘lari 

hamda xususiy tadbirkorlaming shaxsiy jamg4armalari xizmat qiladi. 

Bugungi  kunda  ayniqsa,  mintaqalarda  aholi  bandligi,  ishlab  chiqa­

rishni ishchi kuchi bilan ta’minlash masalalarini o4rganishni hayotni 

o4zi taqozo etmoqda.

Iqtisodiy  o‘sish  omillaridan  texnika  taraqqiyotini  ta’minlash 

hamda investitsiyalar hajmini oshirish -  mamlakatimizdagi iqtisodiy 

siyosatning  asosiy  yo4nalishiga  aylangan.  Birinchi  Prezidentimiz 

I.A.Karimov  ta’kidlaganlaridek,  «jahon  bozorida  teng  raqobatla- 

sha  oladigan va  keyingi bosqichda iqtisodiy o‘sishning,  iqtisodi­

yotni  yanada  modemizatsiya  va  diversifikatsiya  qilishning  lo- 

komotiviga  aylanishi  mumkin  boigan  tarm oq  va  korxonalarni