Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

ijtimoiy-zaruriy ish vaqti 

orqali hiso­

blanadi. 

Ijtimoiy zaruriy ish  vaqti muayyan ijtimoiy normal ish­

lab chiqarish sharoitida va muayyan jamiyatdagi mehnat malakasi

 

va jadalligi darajasi o‘rtacha bo‘lgan sharoitda biron bir tovarni

 

ishlab chiqarish uchun zarur bo‘lgan ish vaqtidir.

Tovar  qiymatining  miqdorini  hisoblashda  mehnatning  oddiy  va 

murakkab,  malakali  va  malakasiz,  aqliy  yoki  jismoniy  turlari  hi­

sobga  olinadi.  Qiymatni  hisoblashda  nisbatan  murakkab  mehnat 

ko‘paytirilgan yoki darajaga ko‘tarilgan oddiy mehnat sifatida hisob­

ga  olinadi,  shu  sababli  oz  miqdordagi  murakkab  mehnat  ko‘p  miq- 

dordagi oddiy mehnatga tenglashtiriladi.

Tovaming  ikki  xil  xususiyatga  ega  bo‘lishiga  sabab  tovar  ish­

lab  chiqaruvchi  mehnati  tabiatining  ikki  tomonlamaligidadir. 

Tovarda  gavdalangan  mehnat  bir  tomondan,  bu  -   muayyan  turdagi

20 

Tovar qiymatini mehnat bilan aniqlashga yondashuvlarida m a’lum farqlar 

mavjud bo'lsada,  ularga A.Smit,  D.Rikardo,  U.Petti,  J.S.Mill va boshqa ayrim 

iqtisodchilami, ulaming izdoshlarini kiritish mumkin.

121

---

aniq mehnatdir.  Shuning  uchun,  naflilikni  yaratadigan  mehnat