Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

ro‘yxatdan

 

o‘tganlar,

 

ming kishi

Ish bilan

 

ta’minlan-

 

ganlar,

 

ming kishi

Ish bilan

 

ta’miniangan-

 

larning

 

solishtirma

 

salmog‘i,  %

Hisobot davri oxiriga

 

rasmiy tarzda

 

ro‘yxatga olingan

 

ishsizlar soni, ming

 

kishi

2004

425,0

323,7

76,2

34,9

2005

410,3

325,1

79,2

27,7

2006

391,5

320,7

81,9

29,1

2007

557,4

486,5

87,3

27,4

2008

623,3

546,6

87,7

22,9

2009

658,2

566,3

86,0

20,1

2010

671,6

595,6

88,7

16,2

2011

661,4

595,7

90,1

12,9

2012

653,0

590,5

90,4

6,0

2015

324,0

241,4

74,5

3,0

Jadvaldan  ko‘rinadiki,  agar  ish  bilan  ta’minlanganlaming  so- 

lishtirma salmog‘i 2004-yilda 76,2  foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2012- 

yilga  qadar ulami  ish bilan ta’minlash  salmog‘i  oshib bordi.  Ta’lim 

muassasalari va boshqa tashkilotlar tomonidan olib borilgan say ha­

rakatlar va mehnat yarmarkalarining  o‘tkazilishi natijasida  ish bilan

149 Manba: 0 ‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasima’lumotlari

565

---

ta’minlanish  kuchayib  bordi.  Shu  sababli  keyingi  vaqtlarda  band- 

likka  ko‘maklashish  markazlariga  murojaat  qiluvchilar  va  ularning 

bandlikni  ta’minlash  borasidagi  ulushining pasayishi  ko‘zda tutildi. 

2015-yilga kelib 74,5 foizgacha pasayib ketdi.

20.3. Ishchi kuchi bandligi to‘g‘risidagi turli

 

konsepsiyalar sharhi

Ishchi  kuchining  bandligi  to‘g‘risidagi  nazariyalar  muammoga 

nisbatan yondashuv, qollanilgan tadqiqot usullari va vositalari jiha­

tidan bir-biridan  farqlanadi.  Darslik va  o‘quv  qo‘llanmalarda  ishchi 

kuchi bandligi bo‘yicha neoklassiklar,  keynschilar,  monetarizm,  in- 

stitutsional-sotsiologik va boshqa ilmiy maktab vakillarining qarash- 

lari bayon etiladi150.

Neoklassik maktab konsepsiyasi 

A.  Smitning klassik nazariyasi 

qoidalari  asosida shakllantirilib, D.  Gilder, A.  Laffer, M.  Feldstayn, 

R. Xoll kabi bir qator olimlaming fikr-mulohazalari orqali namoyon 

bo‘ladi. Bu maktab namoyandalari ishchi kuchi bozorini maxsus qo- 

nunlarga bo‘ysunuvchi aloqalar tizimi sifatida ko‘rib chiqib, ular bo­

zor mexanizmi orqali boshqarilishini ta’kidlaydilar. Ish haqi darajasi 

ishchi  kuchining narxi  sifatida ko‘rsatiladi.  U  ishchi  kuchi  talab  va 

taklifiga ta’sir ko‘rsatib, ular o‘rtasidagi nisbat va zarur muvozanatni 

ta’minlaydi. Ishchi kuchining narxi bozor kon’yunkturasiga tezlik bi­

lan javob  qaytaradi, ya’ni bozordagi talab va taklifning o‘sishi yoki 

kamayishiga qarab o‘zgaradi.  Shunga ko‘ra, ishchi kuchi bozoridagi 

taqchillik yoki taklif ortiqchaligi ish haqi darajasini o‘zgartirish orqali 

bartaraf etiladi. Ishchi kuchi bozorining klassik modeli uning o‘zini- 

o‘zi tartibga solish tamoyiliga asoslanadi.