Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

27.1-jadval

Turli mamlakatlarda don va vino ishlab chiqarish xarajatlari

Mamlakat

50 kg don ishlab

 

chiqarish xarajatlari,

 

kishi-kun

100 1 vino ishlab

 

chiqarish xarajatlari,

 

kishi-kun

Buyuk Britaniya

100

120

Portugaliya

90

80

Jadvaldan  ko ‘rinadiki,  agar  mutlaq  xarajatlar  e ’tiborga  olinsa, 

ular har  ikkala mahsulot  bo ‘yicha  ham  Portugaliyada past bo ‘lib, 

uning  Buyuk  Britaniya  bilan  savdo  aloqalarini  o‘rnatish  uchun 

hech qanday ehtiyoj y o ‘q. Biroq, qiyosiy xarajatlar ushbu fikr-mu- 

lohazalarni  o ‘zgartirib yuboradi.  Buning uchun har ikkala mahsu­

lot bo‘yicha mamlakatlarning qiyosiy xarajatlarini hisoblab chiqa­

miz:

1. Don bo‘yicha qiyosiy xarajatlar:

чт. 

,  T,  • 

■  ,  

100  120 

5

a) Buyuk Bntamyada 

—

: —

  =   -   =   1,6 .

90  80 

9

b) Portugaliyada 

— : —

  =   -   -   2,25  .

730

---

2. Vino bo‘yicha qiyosiy xarajatlar:

120  100 

3

a) Buyuk Bntaniyada 

—

: —

  =  -   =   0 ,6 .

80  90 

4

b) Portugaliyada 

—

: —   =   -   =   0,4 .

Hisob-kitoblar shuni ko‘rsatadiki, don bo‘yicha qiyosiy xarajatlar 

koeffitsienti  Portugaliyaga  (2,25)  nisbatan  Buyuk  Britaniyada  (1,6) 

pastligi  sababli  donni  Buyuk  Britaniya  ishlab  chiqarishi  va  eksport 

qilishi  lozim.  Vino  bo‘yicha  qiyosiy  xarajatlar  koeffitsienti  Buyuk 

Britaniyaga (0,6) nisbatan Portugaliyada (0,4) pastligi sababli, vinoni 

Portugaliyada  ishlab  chiqarish va  eksport qilish maqsadga muvofiq- 

dir. Bunday tartibdagi xalqaro savdoda ishtirok etish har ikkala mam- 

lakat uchun ham manfaatli hisoblanadi.

Iqtisodiyot  nazariyasida  xalqaro  ixtisoslashuvning  ustunlikla- 

rini  asoslash  Rikardoning  klassik  sxemasi  bilan  cheklanmagan.  XX 

asrda  xalqaro  ixtisoslashuvning  qonuniyatlari  E.  Xeksher,  B.  Olin, 

P.  Samuelson,  J.  Keyns, V.  Leontev,  G.  Xaberler va boshqa ko‘plab 

iqtisodchilar  tomonidan  tadqiq  qilindi.  Jumladan,  iqtisodiy  adabi- 

yotlarda