Toshkent davlat yuridik universitetining akademik halollik va tadqiqot etikasi kodeksi

 
VII.
 
Huquqiy tadqiqot turlari
58. 
Tavsiflovchi (descriptive) 
tadqiqot amalda mavjud boʻlgan real 
vaziyatni tasvirlaydi. U faqat oʻrganilayotgan hodisa yoki holatni va uning 
xususiyatlarini tasvirlab beradi. Ushbu tadqiqot turi faqatgina nima sodir 
boʻlganligi yoki nima sodir boʻlayotgani haqida faktik xabar beradi. Shuning 
uchun tadqiqotchi huquqiy hodisa yoki vaziyatning sabablariga toʻxtalmaydi.
59. Tadqiqotchi ushbu turdagi tadqiqot davomida huquqiy 
munosabatlar, hodisalar hamda vaziyatlarning sabablarini izlamaydi. Shu 
sababli ham 
“nega”, “nima maqsadda”, “nima sababdan”
kabi savollarni 
tadqiqotida ishlatmaydi. Masalan, maʼlum hududdagi jinoyatchilik 
tendensiyasini oʻrganmoqchi boʻlgan tadqiqotchi ushbu mintaqada demografik 
soʻrov oʻtkazadi, aholi maʼlumotlarini toʻplaydi va keyin ushbu demografik 
segment boʻyicha tavsifiy tadqiqot olib boradi. Tadqiqot natijasini esa 
tanlangan hududdagi jinoyatchilik tendensiyasi haqidagi real faktlar tashkil 

---

26 
etadi. Ushbu jinoyatchilikning sabab hamda oqibatlari haqidagi maʼlumotlarni 
esa qamrab olmaydi.
60. Tavsiflovchi tadqiqotda keng tarqalgan usullar barcha turdagi 
soʻrov usullari, shu jumladan qiyosiy va korelyatsion usullar hamda har xil 
faktlarni aniqlash uchun moʻljallangan soʻrovnomalaridir.
61. 
Analitik (analytical)
tadqiqot tadqiqotchi oʻzining mavjud faktlari 
yoki maʼlumotlaridan foydalanadi va materialga tanqidiy baho berish uchun 
ularni tahlil qiladi. Bu tadqiqotning oʻziga xos turi boʻlib, u tanqidiy fikrlash 
qobiliyatlari va olib borilayotgan tadqiqotga nisbatan faktlar va maʼlumotlarni 
baholashni oʻz ichiga oladi.
62. Ushbu tadqiqotning maqsadi oʻrganilayotgan mavzuga doir muhim 
maʼlumotlarni topish hisoblanadi. Analitik tadqiqotlar natijasida tadqiqotchi 
mavjud materialga yangi gʻoyalar qoʻshish uchun muhim tafsilotlarni aniqlaydi. 
Masalan, 2010-2020-yillar oraligʻida Buxoro viloyatida jinoyatchilik 
darajasining oʻzgarishini oʻrganish tavsiflovchi tadqiqotning namunasi 
hisoblansa, jinoyat darajasining vaqt oʻtishi bilan nima uchun va qanday 
koʻtarilganini tushuntirish analitik tadqiqotning oʻrganish obyektidir. 
63.