Toshkent davlat yuridik universiteti xalqaro tashkilotlar huquqi

5. Davlatlarning suveren tengligi.
Xalqaro tashkilotlarning eng 
muhim tamoyilllaridan biri a'zo davlatlarning suveren tenglik 
tamoyilidir. Mazkur tamoyill, 
- xalqaro tashkilotni tashkil etish to'g'risida kelishuvni tuzgan 
davlatlarning yuridik tengligi; 
- tashkilotning a'zosi bo'lgan har bir davlat muhokama qilish uchun 
takliflarni kiritish va tashkilot doirasida muhokamada ishtirok etish; 
- tashkilot tarkibiy tuzilmalariga saylanishda teng huquqlilik;
- har bir davlat bitta ovozga ega bo'lishida namoyon bo'ladi. 
BMT Ustavi 2-moddasi 1-bandiga ko'ra tashkilot o'zining barcha 
A'zolarining suveren tengligi prinspiga asoslanadi deb belgilangan. Bundan 
tashqari, tashkilotga a'zo har bir davlat ovoz berishda bir xil – bittaovozga 
ega.Ayrim tashkilotlarda BMT Xavfsizlik Kengashida, Xalqaro valyuta fondida, 
Xalqaro tiklanish vataraqqiyot bankida ovoz berishning o'ziga xos tartiblari 
o'rnatilgan. 
6. Xalqaro huquqqa binoan ta'sis etilganlik.
Har qanday xalqaro 
tashkilot xalqaro huquq normalari asosida tashkil etilishi shart. Xususan, 
tashkilotning ta'sis etilishi alohida davlatning tan olingan manfaatlariga 
dahl qilmasligi lozim. Tashkilotning ta'sis hujjati xalqaro huquqning 
umume'tirof etilgan prinsplari va normalariga
, jus cogens
normasiga 
mos kelishishart. Agarda xalqaro tashkilot mazkur normalarga zid tarzda 
tashkil etilgan bo'lsa, uning ta'sis hujjati haqiqiy hisoblanmaydi va 

---

31 
shunga muvofiq tarzda tashkilot xalqaro huquq subyekttliligiga ega bo'la 
olmaydi. 
Xalqaro hukumatlararo tashkilotlarning klassifikatsiyasi 
Xalqaro tashkilotlarni tasniflash masalasini yoritishda ularni qaysi 
me'zon asosida guruhlarga ajratishni aniqlab olish lozim. Bunday 
me'zonlar xilma xildir.
Hozirgi zamon xalqaro tashkilotlarini 2 ta asosiy guruhga bo'linadi:
- xalqaro hukumatlararo tashkilotlar; 
- xalqaro nohukumat tashkilotlar.
Har ikkalasi muhim ahamiyatga ega bo'lib, kundalik turmushning 
turli jabhalarida davlatlarning o'zaro muloqotiga ko'maklashadi. Biroq, 
mazkur ikki turdagi tashkilotlar o'zlarining alohida xususiyatlariga 
egadir.