|
Jahon banki tashkilotlari guruhi -
Birgalikda Jahon bankini
tashkil qiladigan Tiklanish va taraqqiyot xalqaro banki, Rivojlanish
xalqaro assotsiatsiyasi, shuningdek, Xalqaro moliya korporatsiyasi, Ko'p
tomonlama sarmoya ajratishni kafolatlovchi agentlik va Investitsiyaviy
tortishuvlarni bartaraf etish xalqaro markazi Jahon banki tashkilotlari
guruhiga kiradi.
2013 yilda Jahon banki Jahon banki guruhining yangi
strategiyasini qabul qildi. Ushbu strategiyaning asosiy vazifasi barcha
ta'sischilar faoliyatini 2030 yilda ikki global maqsad – o'ta qashshoqlik
108
darajasini kamaytirishga va hayot darajasini yaxshilash hamda
daromadlarni oshirish hisobidan adolatlilik va umumiy farovonlikka
barqaror erishishga qaratishdir
(Qarang. Rekonstruktsiyalash va
rivojlanish xalqaro banki/ Jahon banki. yillik hisobot. 2014).
Jahon banki butun dunyoda rivojlanayotgan mamlakatlarga ham
moliyaviy, ham texnik yordam ko'rsatadigan muhim manbalardan
biridir. Bank 1944 yilda tashkil etilgan bo'lib, bosh qarorgohi
Vashingtonda joylashgan. Uning butun dunyoda 120 dan ortiq
vakolatxonasi bor.
Jahon banki rivojlanayotgan mamlakatlarga past stavkalarda qarz,
foizsiz kredit va grantlar taqdim etadi. Bank iqtisodiyotni boshqarish,
atrof-muhitni muhofaza qilish, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish,
moliyaviy va xususiy sektorni, inson resurslarini rivojlantirish, davlat
sektorini boshqarish, huquqiy tizimni mustahkamlash, qishloq
hududlarini rivojlantirish, ijtimoiy taraqqiyot, gender teng huquqlilik,
ijtimoiy integratsiya, ijtimoiy himoya va tavakkalchilikni boshqarish,
savdo va integratsiya, shaharlarni rivojlantirish yo'nalishlari bo’yicha
kreditlar ajratadi.
Tiklanish va taraqqiyot xalqaro banki Bank shartnomalari
moddalariga muvofiq tashkil etilgan va faoliyat yuritmoqda. Bank
shartnomalari moddalari 1944yilBMTning Bretton-Vudsda o'tkazilgan
konferensiyasida qabul qilingan, amal qilinadigan hujjat 1945yil27
dekabrda kuchga kirgan.
Biron-bir davlat Tiklanish va taraqqiyot xalqaro bankiga a'zo
bo'lish uchun Bank shartnomalari moddalariga muvofiq avval Xalqaro
valyuta jamg'armasiga qo'shilishi lozim. Xalqaro moliya korporatsiyasi,
Xalqaro valyuta jamg'armasi va Ko'p tomonlama sarmoya ajratishni
kafolatlovchi agentlikka a'zo bo'lish Rekonstruktsiyalash va rivojlanish
xalqaro bankining sharti hisoblanadi.
Tiklanish va taraqqiyot xalqaro banki shartnomalari moddalariga
binoan quyidagilar bankning asosiy maqsadlaridir:
- ishlab chiqarish maqsadlari uchun investitsiyalar ko'maklashish
orqali a'zo davlatlar hududlarini tiklash va rivojlantirishga yordam
berish, izdan chiqqan yoki urush tufayli vayron bo'lgan iqtisodiyotni
qayta tiklash, ishlab chiqarish quvvatlarini tinchlik davri ehtiyojlarini
qayta yo'naltirish, kam rivojlangan mamlakatlarda ishlab chiqarish
quvvatlari va resurslarni rivojlantirishni rag'batlantirish;
- xususiy xorijiy investitsiyalarni ilgari surish va oqilona
sharoitlarda xususiy kapitaldan foydalanish imkoni bo'lmaganda,
109
xususiy investitsiyalarga ishlab chiqarish maqsadlari uchun Bankning
o'z kapitalidan mos sharoitlarda qo'shimcha ravishda mablag' taqdim
etish;
- xalqaro savdoning muvozanatli rivojlanishini ta'minlash va to'lov
balansini a'zolarning ishlab chiqarish resurslarini rivojlantirish uchun
xalqaro investitsiyalarni rag'batlantirish orqali qo'llab-quvvatlash, shu
tariqa ular hududida ish unumdorligi, hayot darajasi va mehnat
sharoitlarini yaxshilashga ko'maklashish va boshqalar.
188 a'zo mamlakat Jahon banki aktsiyadori hisoblanadi. Bu
aktsiyadorlar manfaatini qaror qabul qilib, Bank siyosatini belgilaydigan
oliy organ Boshqaruv kengashi himoya qiladi. Odatda, mamlakatlarning
moliya
va
rivojlanish
vazirlari
boshqaruvchilar
hisoblanadi.
Boshqaruvchilar kengashi o'z Yig’ilishlarini bir Yillda bir marta Jahon
banki va Xalqaro valyuta jamg'armasi Boshqaruvchilar kengashining
Yilllik majlislari vaqtida o'tkazadi.
1992 yil 21 sentyabrda «O'zbekiston Respublikasining Xalqaro
valyuta fondi, Rekonstruktsiyalash va rivojlanish xalqaro banki,
Rivojlanish xalqaro assotsiatsiyasi, Xalqaro moliya korporatsiyasi,
Ko'p tomonlama sarmoya ajratishni kafolatlovchi agentlikka a'zoligi
to'g'risida»gi O'zbekiston Respublikasi qonuni muvofiq Bankka a'zo
bo'lgan
(Qarang.
O'zbekiston
Respublikasi
Oliy
kengashi
axborotnomasi, 1992 y., № 9, 333-modda).
O'zbekiston
Respublikasi
Prezidenti
huzuridagi
Vazirlar
Mahkamasining 1992yil2 sentyabrdagi 404-qarori bilan O'zbekiston
Respublikasining xalqaro moliya tashkilotlariga qo'shilishi bo’yicha
qator choralar ko'rildi. Qarorga binoan O'zbekiston Respublikasining
Xalqaro valyuta jamg'armasidagi kvotasi, Rekonstruktsiyalash va
rivojlanish xalqaro banki va Rivojlanish xalqaro assotsiatsiyasiga
majburiy obo'nasi hajmi va boshqalar belgilangan.
Jahon banki prezidenti Direktorlar kengashi majlislarida raislik
qiladi va Bank faoliyatiga umumiy rahbarlik qiladi. Prezident
Boshqaruvchilar kengashi tomonidan beshyilmuddatga saylanadi va
qayta saylanish huquqiga ega emas.
Ijrochi direktorlar Jahon banki Direktorlar kengashini tashkil etadi.
Ular haftastga ikki marta Yig’ilish o'tkazadi va bank ishiga umumiy
rahbarlik qiladi, shu jumladan barcha qarzlarni tasdiqlash, Bank
faoliyatiga taalluqli siyosiy qarorlar, faoliyatning yangi prinsplari,
ma'muriy
byudjet,
mamlakatlarga
ko'maklashish
strategiyalari,
shuningdek, qarz berish va moliyaviy faoliyatga doir qarorlar qabul
110
qilinishi uchun javob beradi. Ijrochi direktorlar Taftish qo'mitasi,
Byudjet qo'mitasi, Rivojlanish sohasidagi faoliyat samaradorligi
masalalari qo'mitasi, Boshqaruv va ma'muriy masalalar qo'mitasi hamda
Kadrlar siyosati qo'mitasi kabi bitta yoki bir qancha doimiy qo'mitalar
a'zosi hisoblanadi. Ushbu qo'mitalar Kengashga siyosat va amaliyotni
chuqur tahlil etish orqali o'z nazorat vazifalarini bajarishga yordam
beradi. Ijrochi direktorlarning Muvofiqlashtiruvchi qo'mitasi majlislarida
Kengash faoliyatining strategik dasturi muhokama etiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
