Toshkent davlat yuridik universiteti

Statist
ika! 

---

146 
 
gektarni tashkil etadi. Respublika bo‘yicha sug‘oriladigan yerlar 4303,0 
ming gektarni yoki umumiy yer maydonining 9,69 foizini tashkil etadi.  
 
 O‘zbekistonda  iqtisodiy  islohotlarni  amalga  oshirishning  birinchi 
bosqichida  qishloq  xo‘jaligini  isloh  qilishga  ustunlik  berildi.  Chunki 
qishloq  xo‘jaligi  mahsulotlarining  95  %  ini  shu  toifaga  kiradigan 
yerlardan olinadi.  
Agrar  sektorni  tubdan  isloh  qilish  va  jadal  rivojlantirish 
muammolari islohotlarning dastlabki bosqichida hamda O‘zbekistonning 
bozorga o‘tish strategiyasida hal qiluvchi ahamiyat kasb etdi. Ko‘rilgan 
chora-tadbirlar  natijasida  qishloqda  agrar  islohotlarning  jarayonida 
bozor  iqtisodiyoti  talablariga  ancha  mos  keladigan  yangi  xo‘jalik 
strukturasi shakllandi.  
 
O‘zbekiston Respublikasi Yer kodeksining 43-moddasiga muvofiq 
qishloq  xo‘jaligi  ehtiyojlari  uchun  berib  qo‘yilgan  yoki  ana  shu 
maqsadlar  uchun  belgilangan  yerlar  qishloq  xo‘jaligiga  mo‘ljallangan 
yerlar  hisoblanadi.  Ushbu  toifadagi  yerlar  qishloq  xo‘jaligini  yuritish 
uchun  zarur  bo‘lgan  qishloq  xo‘jaligi  yerlari  va  daraxtzorlar  ichki 
xo‘jalik  yo‘llari,  kommunikatsiyalar,  o‘rmonlar,    yopiq  suv  havzalari, 
binolar, imoratlar va inshootlar egallagan yerlarga ajraladi.  
Haydaladigan  yerlar,  pichanzorlar,  yaylovlar,  tashlandiq  yerlar,  
ko‘p  yillik  dov-daraxtlar  (bog‘lar,  tokzorlar,  tutzorlar,  mevali  daraxt 
ko‘chatzorlari,  mevazorlar  va  boshqalar)  egallangan  yerlar  qishloq 
xo‘jaligi yerlari jumlasiga kiradi.  
 
Qishloq  xo‘jaligi  yerlarini  irrigatsiya  va  suvdan  foydalanish 
tizimiga asoslangan sun’iy sug‘orish qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishni 
tashkil  etishning  asosi  va  yerlardan  samarali  foydalanishi  hamda 
ularning unumdorligini oshirish shartidir.  
Qishloq  xo‘jaligi  yerlarining  asosini  sug‘oriladigan  yerlar  tashkil 
etadi.  Qishloq  xo‘jaligida  foydalanish  va  sug‘orish  uchun  yaroqli 
bo‘lgan,  suv  resurslari  shu  yerlarni  sug‘orishni  ta’minlay  oladigan 
sug‘orish  manbai  bilan  bog‘langan  doimiy  yoki  muvozanat  sug‘orish 
tarmog‘iga ega bo‘lgan yerlar sug‘oriladigan yerlardir.  
 
Sug‘oriladigan  yerlar  maxsus  muhofaza  qilinishi  lozim.  Bunday 
yerlarni  sug‘orilmaydigan  yerlar  sirasiga  o‘tkazish  alohida  hollarda 
tuproq-meliorativ  va  iqtisodiy  sharoitlarni  hamda  ularning  suv  bilan 

---

147 
 
ta’minlanganligini  ulardagi  mavjud  suv  resurslarini  va  bu  suvlarga 
belgilangan limitlarni inobatga olib, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasi  bilan  kelishilgan  holda  viloyat  hokimi  qaroriga  binoan 
amalga oshiriladi. 
 
 
Qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlar tarkibida alohida qimmatga 
ega bo‘lgan unumdor sug‘oriladigan yerlarning huquqiy maqomi o‘ziga 
xos  bo‘lib,  qonunchilik
 
bunday  yerlarni  maxsus  muhofaza  qilinishi 
lozimligini belgilaydi.  
 
Kadastr  baholanishiga  ko‘ra  o‘rtacha  tuman  bonitet  ballidan  20 
foizdan  ko‘p  bo‘lgan  sug‘oriladigan  qishloq  xo‘jaligi  yerlari  alohida 
qimmatga ega bo‘lgan unumdor sug‘oriladigan yerlar jumlasiga kiradi.  
 
Alohida  qimmatga  ega  bo‘lgan  unumdor  sug‘oriladigan  yerlar 
sug‘orilmaydigan  yerlar  jumlasiga  o‘tkazilishiga  yo‘l  qo‘yilmaydi. 
 
Alohida qimmatga ega bo‘lgan unumdor sug‘oriladigan qishloq xo‘jalik 
yerlarini  korxonalar,  binolar  va  inshootlar  qurilishi  uchun  berishga 
alohida  hollarda  O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasining 
qaroriga binoan yo‘l qo‘yiladi.  
Qishloq  xo‘jaligi  yerlarining  unumdorlik  darajasini  qiyosiy 
belgilaydigan 
ko‘rsatkich  ball  bonitetlaridir.  Mamlakatimizdagi 
sug‘oriladigan  yerlar  unumdorlik  darajasiga  ko‘ra  sinflarga  bo‘linadi. 
O‘zbekiston  Respublikasi  yer  resurslari,  geodeziya,  kartografiya  va 
davlat  kadastri  davlat  qo‘mitasining  2013  yil  30  oktyabrdagi  21-sonli 
qarori  bilan  tasdiqlangan  “Tuproq  bonitirovkasi  ishlarini  o‘tkazish  va 
hujjatlarini  tasdiqlash  tartibi  to‘g‘risida”gi  nizom  asosida  qishloq 
xo‘jaligiga mo‘ljallangan yer maydonlarining qiymat bahosini chiqarish 
ishlari amalga oshiriladi.  
 
Kadastr guruhlari 
yo
mon 
yerlar
 
o‘rtachad
an