Тошкент давлат юридик университети

 
Fundamental 
tushuncha 
 

---

16 
Huquqiy tushuncha. 
Qonunchilikdagi tushunchalarga ko‘ra butun 
tabiat (atrof-muhit) uchga bo‘linadi: 
 

tabiat obyektlari; 

tabiiy resurslar; 

tabiiy majmualar.
Yagona tabiat bir nechta obyektlarga bo‘linadi va 
yaxlitlanadi. Ular 
olti xil
: 
yer, yer osti boyliklari, 
suv, o‘simlik dunyosi, hayvonot dunyosi va 
atmosfera havosi. 
Har birini alohida huquqiy maqomi mavjud. 
 
Esda tuting! 
 
Tabiat obyektlarining alohida huquqiy maqomga ega bo‘lishiga 
O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi 55-moddasida belgilangan 
qoida “sababchi”dir. Unga ko‘ra, yer, yer osti, suv, o‘simlik va hayvonot 
dunyosi alohida sanab o‘tilgan. “Tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi 
Qonunga (1992-y.) binoan atmosfera havosi ham tabiat obyekti, deb 
alohida ko‘rsatilgan. Tabiat obyektlari turlarga bo‘linganligi uchun ham 
ular atrofida vujudga keladigan ijtimoiy munosabatlar yaxlitlanadi va 
alohida tarzda tartibga solinadi. Shu bois yerning huquqiy munosabatlari, 
suvning huquqiy munosabatlari va boshqa tabiat obyektlariga taalluqli 
huquqiy munosabatlar bir-biridan farqlanib, alohida mavjud bo‘lgan 
huquqiy hujjatlar asosida tartibga solinadi. Bunda yer qonunchiligi, suv 
qonunchiligi, o‘rmon qonunchiligi, hayvonot muhofazasi qonunchiligi, 
havo muhofazasi qonunchiligi farqlanadi. 
Har 
bir 
tabiat 
obyektiga 
taalluqli 
mustaqil 
qonunchilik bazasi: yer huquqi, kon huquqi, suv 
huquqi, o‘rmon huquqi, hayvonot (fauna) muhofazasi huquqi, atmosfera 
muhofazasi 
huquqi 
kabi 
alohida 
huquq 
tarmoqlari 
mavjud. 
Differensiyalashgan bu huquq tarmoqlari ham Ekologiya huquqi bilan 
birga rivojlanmoqda.